ސަރުކާރުން ހަރަދުކޮށްގެން ބޯހިޔާވަހިކަން ފޯރުކޮށްދޭންޖެހޭ މިންވަރު ކުޑަކުރުމަށްޓަކައި، ހައުސިން ލޯނުތަކަށް ނަގާ އިންޓަރެސްޓަށް ހެޔޮ ބަދަލެއް ގެނައުމާއެކު އަމިއްލަ ހިއްސާއަށް ބޭނުންވާ އަދަދު ނުވަތަ ލޯނުގެ އިކުއިޓީ ހަމަޖެއްސުމަށް ދިގު މުއްދަތުގެ ސޭވިން ޕްރޮގްރާމެއް ފަށަން ސަރުކާރުން ނިންމައިފި އެވެ.

ސަރުކާރުން އެދިގެން ވާލްޑް ބޭންކުން ދާދި ފަހުން ކުރި ދިރާސާއެއްގައި ބުނީ ގެދޮރަށް ބޭނުންޖެހިފައިވާ ފަރާތްތަކަށް ދިމާވާ ހުރަސްތަކުގެ ތެރޭގައި ގެދޮރު ގަތުމަށް ލޯނު ހޯދުމަށް ބޭނުންވާ މިންވަރަށް ވުރެ ލިބޭ އާމްދަނީ ކުޑަވުމާއި ބޭނުންވާ އިކުއިޓީ ރައްކާކުރެވިފައި ނެތުން ނުވަތަ ފަހަށް ރައްކާކުރެވޭނެ ފަދަ ގާބިލުކަމެއް ނެތުމާއި ހައުސިން ލޯނު ލިބެން ހުރި ގޮތްތައް މަދުވުން ފާހަގަވެފައިވާ ކަމަށެވެ.

މީގެއިތުރުން ގެދޮރު ގަތުމަށް ލޯނުނެގުމަށް ބޭނުންވާ ފަރާތްތަކަށް ބޭންކުތަކުން ދޫކުރާ ހައުސިން ލޯނުތަކުގެ އިންޓަރެސްޓް ރޭޓު ބޮޑުވުމުގެ ސަބަބުން، ލޯނު އަނބުރައި ދައްކަން ބޭނުންވާ ފައިސާގެ އަދަދު ބޮޑުވެގެންދާ ކަމަށް އެ ދިރާސާގައި ބުނެފައިވެ އެވެ.

އަދި މިއަދަދަކީ ގިނަ ފަހަރަށް ގެދޮރު ބޭނުންވާ ފަރާތްތަކަށް ލިބޭ އާމްދަނީއާ ނުބައްދަލު މިންވަރެއް ކަމަށް ވެސް ބުންޏެވެ.

އަންނަ އަހަރަށް ލަފާކޮށް ސަރުކާރުން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް މިހާރު ހުށަހަޅާފައިވާ ދައުލަތުގެ ބަޖެޓުގައި ވެސް ބޯހިޔާވަހިކަން ފޯރުކޮށްދިނުމުގައި ދިމާވަމުންދާ ދަތިތަކަށް އަލިއަޅުވާލާފައިވެ އެވެ.

ފިނޭންސުން ބުނާ ގޮތުގައި އިޖުތިމާއީ ބޯހިޔާވަހިކަން ފޯރުކޮށްދިނުމަށް ސަރުކާރުން ހިންގާ ޕްރޮޖެކްޓުތައް މައިގަނޑުގޮތެއްގައި ހިންގަމުންދަނީ ސައްތައިންސައްތަ ސަރުކާރު ހިއްސާވާ ކުންފުނިތައް ކަމުގައިވާ ހައުސިން ޑިވެލޮޕްމެންޓް ކޯޕަރޭޝަން (އެޗްޑީސީ) އާއި ފަހި ދިރުއުޅުން ކޯޕަރޭޝަން މެދުވެރިވެގެނެވެ.

މި ކުންފުނިތަކުން، އެކަށީގެންވާ ފުޅާމިނެއްގައި މި މަޝްރޫއުތައް ހިންގުމަށް އެ ކުންފުނިތަކުން ދަރަންޏަށް ފައިސާ ނަގަން ޖެހޭއިރު މިފަދަ ދަރަނިތަކަކީ އެ ދަރަނިތަކަށް ސަރުކާރުން ގެރެންޓީދީގެން ނަގާ ދަރަނިތައް ކަމަށް ބުނެފައިވެ އެވެ.

"މިގޮތުން ސަރުކާރުން ބޯހިޔާވަހިކަމަށްޓަކައި ނަގައިފައިވާ ދަރަނި ނުވަތަ ދެވިފައިވާ ގެރެންޓީގެ މިންވަރު، ގާތްގަނޑަކަށް އެއް ބިލިއަން ޑޮލަރު [15 ބިލިއަން ރުފިޔާ] އަށް އަރަ އެވެ."

މީގެ އިތުރުން، ގެދޮރު އިމާރާތްކުރުމަށް ބޭނުންވާ ފައިސާ ހަމައެކަނި ރާއްޖޭގެ މާލީ ނިޒާމުން ހަމަޖެއްސޭނެ މިންވަރުގެ ގާބިލުކަމެއް ރާއްޖޭގެ މާލީ ނިޒާމުގައި ނެތް ކަމަށް ފާހަގަކޮށްފައިވެ އެވެ.

ފިނޭންސުން އިތުރަށް ބުނީ ހައުސިން މިނިސްޓްރީން އަލަށް ފަރުމާކުރަމުންދާ ހައުސިން ޕޮލިސީ، ޓެނަންސީ ބިލް އަދި ނެޝަނަލް ސްޕޭޝަލް ޕްލޭން އަކީ މި މައްސަލަތައް ހައްލުކުރުމަށް މަގުފަހިކުރުވާނެ ފިޔަވަޅުތަކެއް ކަމަށެވެ.

މިގޮތުން ހައުސިން ޕޮލިސީއަށް ގެނެވޭ ބަދަލުތަކުގެ ތެރެއިން އިޖުތިމާއީ ބޯހިޔާވަހިކަން ފޯރުކޮށްދެވޭ ވަކި މިންގަނޑުތަކެއް ކަނޑައެޅިގެން ދިޔުމުގެ ސަބަބުން، ސަރުކާރުން ސީދާ ފޯރުކޮށްދޭންޖެހޭ ހައުސިން ޔުނިޓްތަކުގެ އަދަދު އަންދާޒާކޮށް، ސަރުކާރުން ވަކި އަގެއްގައި ހައުސިން ފޯރުކޮށްދޭނެ ފަރާތްތައް ކަނޑައެޅިގެންދާނެ ކަމަށް ބުންޏެވެ.

އަދި ނިސްބަތުން ގިނައިން އާމްދަނީ ލިބޭ ފަރާތްތަކަށް އަމާޒުކޮށް، ޕަބްލިކް ޕްރައިވެޓް ޕާޓްނަޝިޕް މެދުވެރިކޮށް އަތްފޯރާ އަގުތަކެއްގައި ބޯހިޔާވަހިކަން ފޯރުކޮށްދިނުމަކީ، ސަރުކާރުގެ ބަޖެޓަށް އިތުރަށް ބުރަނުވާ ގޮތަކަށް މި މައްސަލަ ހައްލުކުރުމަށް ކޮށޭ މަގަކަށް ވެގެންދާނެ ކަމަށެވެ.

މިގޮތުން، ގެދޮރު އިމާރާތްކުރުމުގެ މަޝްރޫއުތަކުގައި ޕްރައިވެޓް ސެކްޓާގެ ބައިވެރިވުން އިތުރުކުރެވޭނެ ގޮތްތަކެއް ހޯދައި، ޕްރައިވެޓް ސެކްޓާ މެދުވެރިވެގެން ގެދޮރު އިމާރާތްކުރުމުކީ ސަރުކާރުގެ ތަސައްވުރު ކަމަށް ފިނޭންސުން ބުނެފައިވެ އެވެ.

ފިނޭންސުން ބުނާ ގޮތުގައި ސަރުކާރުން ހަރަދުކޮށްގެން ބޯހިޔާވަހިކަން ފޯރުކޮށްދޭންޖެހޭ މިންވަރު ކުޑަކުރުމަށްޓަކައި، ހައުސިންގ ލޯނުތަކަށް ނަގާ އިންޓަރެސްޓަށް ހެޔޮ ބަދަލެއް ގެނައުމާއެކު ގެދޮރަށް ބޭނުންވެފައިވާ ފަރާތްތަކަށް، އަތްފޯރާ އަގެއްގައި ގެދޮރު ހޯދުމަށް މަގު ފަހިކުރުމަށް ވަނީ ރޭވިފަ އެވެ.

"އެގޮތުން އަމިއްލަ ހިއްސާއަށް ބޭނުންވާ އަދަދު ނުވަތަ ލޯނުގެ އިކުއިޓީ ނެތުމަކީވެސް ގެދޮރު ހޯދުމަށް އޮތް ދަތިކަމަކަށް ވުމާއެކު، ގެދޮރު ބޭނުންވާ ފަރާތްތަކަށް އަމާޒުކޮށްގެން ދިގުމުއްދަތުގެ ސޭވިން ޕްރޮގްރާމެއް ހިންގުމުގެ މަޝްވަރާ ކުރިއަށް އެބަދެ އެވެ،" ފިނޭންސުން ބުންޏެވެ.

މީގެ އިތުރުން، ހައުސިން މާކެޓުގައި ހުރި ގޮންޖެހުންތަކުގެ ތެރެއިން، ގާނޫނީ ނިޒާމުގައި ފުރިހަމަކުރަންޖެހޭ ކަންތައް ދެނެގަނެ ގާނޫނީ އޮނިގަނޑު ފުރިހަމަކުރުމުގެ މަސައްކަތް ސަރުކާރުގެ ގާނޫނީ އެޖެންޑާގެ ތެރެއިން ކުރަމުންދާ ކަމަށް ވެސް ބުނެފައިވެ އެވެ.

އަންނަ އަހަރަށް ބޯހިޔާވަހިކަމަށް އޮތް ބަޖެޓު

އަންނަ އަހަރު ސަރުކާރުން ކުރިއަށް ގެންދާ ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ މަޝްރޫއުތަކަށް 737.6 މިލިއަން ރުފިޔާ ވަނީ ބަޖެޓުކޮށްފަ އެވެ.

މީގެ ތެރޭގައި ފަހިދިރިއުޅުން ކޯޕަރޭޝަން މެދުވެރިކޮށް ހުޅުމާލޭގައި ސަރުކާރުން ކުރިއަށް ގެންދިއުމަށް ނިންމައިފައިވާ 6،000 ހައުސިން ޔުނިޓުގެ އިކުއިޓީ ކޮންޓްރިބިއުޝަނާއި އެކިރަށްތަކުގައި އަލަށް ފެށުމަށް ހަމަޖެހިފައިވާ ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ މަޝްރޫއުތަކަށް 285.9 މިލިއަން ރުފިޔާ ހިމެނެ އެވެ.

މީގެ އިތުރުން، ސައުދީ ފަންޑުގެ ލޯނުގައި ހިނގަމުންދާ އެފޯޑަބަލް ހައުސިން ޕްރޮޖެކްޓުގެ ދަށުން 31.8 މިލިއަން ރުފިޔާ ހިމެނައިފައިވާއިރު، މިހާރު އެކި ރަށްތަކުގައި ހިނގަމުންދާ ހައުސިން ޔުނިޓުގެ މަޝްރޫއުތަކަށް 193.1 މިލިއަން ރުފިޔާ އަންނަ އަހަރަށް ވަނީ ބަޖެޓުކޮށްފަ އެވެ.

ބަޖެޓު 2023 ކުރުކޮށް

ރައީސް އިބްރާހިމް މުހައްމަދު ސޯލިހުގެ ދައުރުގެ ފަހު އަހަރަށް ހުށަހަޅާފައިމިވަނީ 42.6 ބިލިއަން ރުފިޔާގެ ބަޖެޓެކެވެ.

ބަޖެޓުގެ 40.557 ބިލިއަން ރުފިޔާ ހަރަދުގެ ގޮތުގައި ހިނގާނެ ކަމަށް ބެލެވޭއިރު އޭގެ ތެރެއިން އެންމެ ގިނަ ބޮޑު ބައެއް ހިއްސާކުރަނީ މުވައްޒަފުންގެ މުސާރަ ހަރަދެވެ. އެގޮތުން، ސިއްހީ ދާއިރާގެ މުވައްޒަފުންގެ މުސާރަ އަންނަ އަހަރު ބޮޑުކުރުމަށް ނިންމައި، އެކަމަށް 493.2 މިލިއަން ރުފިޔާ ވަނީ ހިމަނާފަ އެވެ.

ސަބްސިޑީ ސިޔާސަތަށް ގެންނަ ބަދަލާ އެކު އާސަންދައަށް ކުރާ އިސްރާފާއި ދައުލަތުން ދޭ އެހެން ސަބްސިޑީތަކުން ސަލާމަތްކުރެވޭ ފައިސާއާ އެކު ހަރަދުތައް ކުޑަވާނެ ކަމަށް ވަނީ ލަފާކޮށްފަ އެވެ. އެއާ އެކު، ރައީސްގެ ވައުދުތައް ފުއްދުމަށް ކުރިއަށްގެންދާ ޕީއެސްއައިޕީ މަޝްރޫއުތަކަށް 8.427 ބިލިއަން ރުފިޔާ ދާނެ ކަމަށް ވަނީ އަންދާޒާކޮށްފަ އެވެ.

ހިލޭ އެހީ ހިމެނޭހެން 2023 ގައި 32.098 ބިލިއަން ރުފިޔާ އާމްދަނީގެ ގޮތުގައި ލިބޭނެ ކަމަށް ވަނީ އަންދާޒާކޮށްފަ އެވެ. ޓެކްސް ރޭޓުތައް ބޮޑުކުރުމާ އެކު އަންނަ ބަދަލުތަކުގެ ސަބަބުން 3.6 ބިލިއަނުގެ އާމްދަނީ އިތުރުވާނެ ކަމަށް ބެލެވެ އެވެ. އެގޮތުން، ޓެކްސް އާމްދަނީގެ ގޮތުގައި އަންނަ އަހަރު 23.539 ބިލިއަން ލިބޭނެ ކަމަށް ވަނީ ލަފާކޮށްފަ އެވެ. އަދި، އެހެނިހެން އާމްދަނީގެ ގޮތުގައި 6.352 ބިލިއަން ލިބޭނެ ކަމަށް ބެލެވެ އެވެ.