Advertisement

މިސްކިތަށް އެރުމާއި ނަމާދު ކުރުން

16 ޖުލައި 2022 - 16:34 0

ހަސަން ޒަރީރު (ލަގަން)

ހަސަން ޒަރީރު (ލަގަން)


މިސްކިތަށް އެރުމާއި ނަމާދު ކުރުން

16 ޖުލައި 2022 - 16:34 0

(ފުރަތަމަ ބައި)

ޒަމާނުގެ ބާރު އޮއިވަރުގެ ސަބަބުން ކާބަފައިންގެ އިހު އެވޭލާ ދިރިއުޅުމަށް ބަދަލު ނާންނަ ކަމެއް ދާދި މަދުވާނެއެވެ. އެއީ ކުޅިވަރެއް ކަމުގައިވިޔަސް މަސައްކަތެއް ކަމުގައި ވިޔަސް ދީނީ ކަމެއް ކަމުގައި ވިޔަސް މެއެވެ. މި ލިޔުމުގައި އަޅުގަނޑު ބަލައިލާނީ މިސްކިތަށް އަރާ އުޅުމާއި ނަމާދު ކުރުމުގެ މައްޗަށެވެ.

ބައެއް އެހެން ލިޔުންތަކުގައި ދަންނަވައިފައި ވާނޭ ފަދައިން މިސްކިތްތަކަކީ އިހުގެ ދިވެހިންގެ ކުރިމަތީގައި މާގަދަރުވެރި ތަނެއް ނޫނެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރެއިން އިހުތިބީންގެ ހިތްތަކުގައި އެންމެ ޝަރަފުވެރި ޤަދަރުވެރި ތަނެއްގެ ގޮތުގައި ބަލާއުޅުނީ ޒިޔާރަތްތަކެވެ. މިސްކިތަށް އަރާއުޅުނު މަދު މީހުންވެސް އެމީހުންނަށާއި ރަށަށް ދިމާވާ ބޮޑެތި ކަންތައްތަކުގައި، އެ ކަންތައްތަކުން ސަލާމަތް ވުމަށް އެދި ދަންނަވަން ރައްޔިތުން ގޮވައިގެން ގޮސް އުޅުނީ ޒިޔާރަތް ދޮށަށެވެ. ޒިޔާރަތްތަކުން އެމީހުންނަށް ހިންމަވައި ނުދެއްވާ ކަމެއް ނޯވެއެވެ. ކަންފަތެއްގައި ރިއްސިޔަސް، މަސްވެރިކަން ދަށްވިޔަސް އަދި ރަށުގައި ރޯގާބާރުވެ ދަރަހިލުނަސް ރައްޔިތުން ގޮސް އުޅުނީ ޒިޔާރަތް ދޮށަށެވެ. (މިކަމާ ބެހޭ ގޮތުން “ޒިޔާރަތް” “ތާނަ މިސްކިތް” “ތެލާ ހިނގުން” ފަދަ ލިޔުންތަކުގައި ހިމަނާލައިފައި ވާނެއެވެ.)

މިސްކިތަށް އަރައި ފަރުޟު ފަސްނަމާދު ކޮށް އުޅުނީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރެއިން ދާދި މަދު މީހެކެވެ. އެ ޒަމާނުގައި އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރެއިން ގިނަމީހުންގެ ވިސްނުން ހުރި ގޮތުން މިސްކިތަށް އަރަންވާނީ ވަރަށް ބޮޑަށް ސާފުތާހިރު ވެގެންނެވެ. އިހުތިބީން ދެކެމުން އައީ މަސައްކަތެއްގައި އުޅުމަކީ، ނަމާދު ކުރެވޭ ވަރަށްވުރެ ހަޑިމުޑުދާރު ކަމެއްކަމުގައެވެ. އެހެންކަމުން ގިނަ މީހުންނަށް ކޮންމެ ވަގުތަކު މިސްކިތަށް އަރައި ނަމާދެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ. ވުމާއި އެކު މަސައްކަތެއްގައި އުޅޭ މީހަކު ނަމާދެއް ނުކުރާނެއެވެ. އެ ނަމާދުތައް ކުރާމީހުން ކުރާނީ، އާންމުކޮށް ރޭގަނޑު ނަމާދުތަކަށް މިސްކިތަށް ގޮސް ޤަޟާ އަށެވެ. އިހުގެ ގެދޮރަކީ ނަމާދުކޮށް އުޅުނު ތަނެއް ނޫނެވެ. ނަމާދު ކުރަންވެއްޖެނަމަ އަންހެނުންވެސް ދާނީ އަންހެނުން މިސްކިތަށެވެ.

އަޅުގަނޑުމެންގެ ދިރިއުޅުން ހަމަޖެހިފައިވާ ގޮތުން ކޮންމެ މީހަކީވެސް ކޮންމެވެސް މަސައްކަތެއް ގައި އުޅޭ މީހެކެވެ. ނަމަވެސް އެ ޒަމާނުގައި އެ މީހަކު މަސައްކަތް ކުރަން ހުންނަ ތަނަކު ނަމާދު ކުރުމަކީ އެއްގޮތަކަށްވެސް ކޮށް އުޅުނު ކަމެއް ނޫނެވެ. މަސްވެރިކަމުގައި ކަނޑުމަތީގައި ހަތަރުދަމު ހޭދަ ކުރާއިރުވެސް އަދި މާލެ ދަތުރު ކުރުމުގައިވެސް މީހަކު “ނަމާދަކަށް ސަދިޖައެއް ނުޖަހާނެ” އެވެ. ނަމަވެސް ބަންގާޅު ދަތުރު ކުރި ދުވަސްވަރު އެ އޮޑިފަހަރުގައި މުދިމަކަށް މީހަކު ގެންގޮސް އުޅުނެވެ.

ރާއްޖެއިން ބޭރަށް ކުރާ ދަތުރުތަކުގައި މުދިމަކަށް ގެންގޮސް އުޅުނީ ރަށުގެ މާމުދިމެއް ނޫނެވެ. ރަށުގެ މާމުދިމަކީ ސަރުކާރުގެ ފަރާތުން ދޭ މަގާމެކެވެ. މުދިމުންގެ މަސައްކަތަކީ މިސްކިތުގައި ބަންގިގޮވާ ނަމާދުކުރުމާއި މިސްކިތުގައި ބައްތިދިއްލުމުގެ އިތުރުން މިސްކިތް ފޮޅާސާފުކޮށް ކުނިކަހާ މިސްކިތް ބެލެހެއްޓުމެވެ. މީގެ އިތުރުންވެސް ކަށުކަމާކެމީގެ ކަންތައްތަކާއި ރަށުތެރެ ނާމާންވުމުން ދަމުހިނގުމާއި ކަންޒޫރި ދިޔުންފަދަ ކަންތައްތައް ކުރުމެވެ. އެ ޒަމާނުގައި ރަށެއްގައި އުޖޫރަ ދީއުޅުނީ ތިންމީހަކަށެވެ. އެއީ ދެ ވެރިންނާއި މުދިމެވެ. އުޖޫރައަކީ ރަށުގެ ކޮންމެ އޮޑިއަކުން ދޭ މަސްބައެވެ. މި ބައި ވެރިންގެ މެދުގައި ބަހާލައެވެ. ރަށްރަށުގެ ކަތީބުންނާއި މުދިމުންނަށާއި، ނައިބުންނަށް ސަރުކާރުން މުސާރަ

ދެއްވަންދެން މަސްބައި ދީއުޅުނެވެ. ރަށްރަށުގެ ވެރިންނަށް ސަރުކާރުން މުސާރަ ދެއްވަން ފެއްޓެވީ 9 ޖެނުއަރީ 1962 ގައެވެ.