ދެ ވަނަ ބަޔާ ގުޅޭ

މާލޭ ފަޅުގައި ރަނގަޅަށް ބައްތެލި އެޅުމަށްފަހު އަލީ ބޮޑު ގަނޑުވަރު ދޮށަށް ދިޔައިރު ހަވީރު ވެއްޖެއެވެ. ގަނޑުވަރުގެ ބޭރު ދޮރާށިން އެތެރެއަށް ވަދެ ދޮރު ފާރަވެރިންގެ ގާތުގައި ތިމަންނާއަކީ މާބަނޑޭރި އަންގަވައިގެން އައިސް ހުރި މީހަކީމޭ، އައިސް ހުރި ވާހަކަ ދަންނަވަހަރޭ ބުނުމުން އެ ވާހަކަ ދަންނަވާން ދޮރުފާރަވެރިޔާ އެތެރެއަށް ވަދެގެން ހިނގައްޖެ އެވެ. ފާރަވެރިން އެރެތެއަށް ދިޔަތާ ކުޑައިރުކޮޅެއްގެ ތެރޭގައި ކުދިބޭކަލުންގެ ދެބޭކަލުން އަލީ ބަލާ އަތުވެއްޖެ އެވެ. މި ދެބޭކަލުންނާއި އެކު އަލީ ރަސްގެފާނުގެ އަރިހަށް ހިނގައްޖެ އެވެ.

ހިމިތީ ބޮޑު އަލީ ރަސްގެފާނުގެ ދަރުބާރަށް ހާޒިރުކުރެވުނު ހިނދު، ހުދު ރަސްގެފާނުގެ ދޫފުޅުން ބޮޑު އައްޔާ ސުވާލު ކުރެއްވި އެވެ. އެއްސެވީ ހިމިތީގެ ހަބަރު އަޚުބާރުގެ ވާހަކައިންނެވެ. ޖަވާބުގައި އަލީ ދެންނެވީ ރަށުގެ އަހުލުވެރީންގެ ހާލު ރަނގަޅުކަމަށާއި ރަށް ތަދު ނޫންކަމަށާއި ބޭރު ދަތުރުތަކުން ނަފާ ވަންނަކަމަށާއި އަދި މަސްފެން ތިޔާގިކަމަށްވެސް ދެންނެވި އެވެ. އަލީގެ މިވާހަކަ ނިމުމުން އަނެއްކާވެސް ރަސްގެފާނު ވިދާޅުވެއްޖެ އެވެ. ބޮޑު އަލީ ލަކުޑި ގަނޑަކަށް އެރިގެން ދިޔަ ތަނެއްގެ ވާހަކައެއް އަދި ނާދޭނުން ހެއްޔެވެ! އެ ވާހަކަވެސް ނިކަން ބުނެބަލާށެވެ. ރަސްގެފާނުގެ މި ވިދާޅު ބަސްފުޅު އަހައިފައި އަލީ ހިމިތީ ހުޅަނގުމަތީ ޒިޔާރަތްދޮށަށް ލަކުނޑި ގަނޑު ލައްވި ހިސާބުން ފެށިގެން ހޯޅަވައްސަށް ކުރި ދަތުރާއި ހޯޅަވަހީގައި އުޅުނު ގޮތާއި އަނބުރާ އައި ގޮތުގެ ވާހަކަ އާއި ހަމަޔަށް ދަންނަވައިފި އެވެ.

ބޮޑު އަލީގެ މި ވާހަކަ ކިޔައިދިނުމުން ރަސްގެފާނު ބޭނުންފުޅު ވެވަޑައިގެންނެވީ އެއީ ރަސްގެފާނު ހޮއްވެވި ރަށެއްކަމުގައި ހައްދަވާށެވެ. ނަމަވެސް އަލީ މިކަމާ ދެކޮޅު ހަދައިފިއެވެ. އަލީ ދެންނެވި އެވެ. މާތް ސާހިބާއެވެ. ތިޔައީ މި ވޮނަދަނަ ރާއްޖޭގެ މާތް ރަސްގެފާނެވެ. އަހަރުން އަހަރަށް ތިޔަ މާތް އަރިއަހަށް އަތޮޅުތޮޅުން ރަސްމަސް ރަސްބޮލި މާވަރުވާ ދައްކަ އެވެ. އެގޮތުން ހޯޅަވަހީންވެސް މި ދިވެހިރާއްޖޭގެ އެހެން އަތޮޅުތޮޅެކޭ އެއްފަދައިން ރާދަ ބަންޑާރައަށް ވަރުވާ ދެއްކުން ކިޔެއްތޯ އެވެ. ރަށަކީ ނިކަމެތި އަޅާ ހޮވި ރަށެކެވެ. އެއީ ތިޔަ މާތް ސާހިބާ ހޮއްވެވި ރަށެއްކަމުގައި ހައްދަވައިފިނަމަ އެހައިރުން އެ ހެއްދެވެނީ އިތުރުފުޅެކެވެ. އިތުރަކީ ގޯހެކެވެ.

ހިމިތީ ބޮޑު އަލީގެ މި ބަސްތައް އަހައިފައި ރަސްގެފާނުން ހިތްޕުޅާ ހަމައެއް ނުކުރެއްވި އެވެ. މިހެންވެ އަލީއަށް ރަށަށް ނުދެވޭނެހެން މާލޭ ބަންދުގައި އިހަށް ބަހައްޓަވައިފި އެވެ. ރަސްގެފާނުގެ އެދުންފުޅަކީ ކޮންމެވެސް ގޮތަކުން އަލީގެ ދުވަސް ދުއްވާލުމެވެ. އެހެނަސް އަލީގެ ހުޝިޔާރުކަމާ ތޫނުފިލިކަމާ އަދި މޮޅުކަމުން އެހާ ފަސޭހައިން އަލީއަށް ގޮތެއް ހެދޭނެ ގޮތެއް ނުވެ އެވެ.

މިހާރު ރަސްގެފާނު ފިކުރުފުޅު ހިންގަނީ އަލީގެ ދުވަސް ދުއްވާލާނެ ގޮތަކަށެވެ. މިފަދަ ފިކުރުފުޅެއް ކުރައްވަމުން ގެންދަވަނިކޮށް ދެކަމެއް ހަނދުމަފުޅު ވެއްޖެ އެވެ. ހިތްޕުޅަށް އެ އެރި ކަމަކުން ކަމަކާ އަލީ އާ ކުރިމަތިކޮށްފިނަމަ އޭނާއަށް ދުނިޔޭގައި ނުހުރެވޭނެކަމަށް ރަސްގެފާނުގެ ވިސްނުންފުޅަށް ފެނިވަޑައިގަތެވެ. މި ދެކަމަކީ މާލޭ މާ ތިލައިގައި އުޅޭ ދެކޮޅުން ކާ މަސް ކައިރިއަށް އަލީ ބޭލުމާ ހުޅުލޭ ފުއްޓަރުގައި އުޅޭ އެއްފަތް ކަހަނބެއް ނަގަން އަލީ ބޭލުމެވެ. މީގެ ކޮންމެ ކަމަކީވެސް ހަމަ އެމީހެއްގެ މަރުކަމުގައި ބެލެވޭ ކަންކަމެވެ. އެއީ މިކަމަކައިގެން މިތަންތަނަށް ފޭބި އެންމެންގެވެސް ނިމުން ދިޔައީ އެގޮތަށް ކަމުގައި ވާތީ އެވެ.

އެއްދުވަހެއްގެ ހެނދުނެވެ. ރަސްގެފާނު ދަރުބާރަށް ހިމިތީ ބޮޑު އަލީ ހާޒިރުކުރެއްވިއެވެ. އަދި ވިދާޅު ބަސްފުޅު އިއްވެވި އެވެ. މިއަދު އަލީ މި ގެނައީ ބޮޑު ކަމަކުއެވެ. އެއީ މާދަން މެންދުރުގެ ފަރިއްކޮޅަށް ކައްކަން ގަނޑުވަރު ބޮޑު ބަދިގެކޮޅަށް ބޮޑު ދެ ގޮދާ އެބަ ބޭނުންވެ އެވެ. އަލީ މިކަން ކޮށްދޭން އެބަ ޖެހެ އެވެ. ވީމާ މި މާލޭގެ އެންމެ ނަންހުރި ކެޔޮޅުގެ ދޯނިން މާދަން މަހަށް ގޮސްދޭން ވާނެ އެވެ. މާދަން މެންދުރުގެ ކުރިޔަށް ދެގޮދައި ބޭވިއްޖެނަމަ ދޯނި މާތިލަ އާއި ގާތްކޮށް ދެ ގޮދައި ހިފައިގެން އަލީ ފުންމާލަން ވާނެ އެވެ. ދެން ކަނޑުފަތާފައި ދެ ގޮދައި ހިފައިގެން އަންނާށެވެ. މިކަން އަލީއަށް ކޮންދެވިދާނެހެއްޔެވެ؟

ރާއްޖޭގެ ރަސްކަމުގެ ގަނޑުވަރުކަމުގައިވާ ބޮޑު ގަނޑުވަރު

ރަސްގެފާނުގެ ވިދާޅު ބަސްފުޅު އިއްވާ ނުނިމެނީސް އަލީ ދަންނަވައިފިއެވެ. މާތް ސާހިބާއެވެ. ކޮށްދެވިދާނެހޭ ނާއްސަވާށެވެ. ކުރާށޭ ވިދާޅުވާށެވެ. ތިޔައީ މުޅި މި ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރަސްގެފާނެވެ. އަޅުގަނޑީވެސް މި ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރަށެއްގެ އަޅަކީމެވެ. މިއީ ހިމިތީ ބޮޑު އައްޔެވެ. މަ ސާހިބާގެ "ހުބަހިރިޔާ ސުއްދައިން" ވިދާޅުވި ކޮންމެ އަމުރަކަށް އަޅުގަނޑު ތަބަޢަވާހުށީމެއްނޫންތޯ އެވެ. އަދި ދަންނަވަމެވެ. މި އަލީގެ ވިންދަކީ އަދި ޢަޒުމަކީވެސް މަރު ނުވަތަ ކާމިޔާބެވެ.

އަލީގެ މި ބަސްތައް އައްސަވާ އަނެއްކާވެސް ރަސްގެފާނުގެ ވިދާޅު ބަސްފުޅު އިއްވަވައިފި އެވެ. ވިދާޅުވީ މާދަން ދެ ގޮދައި ބޭވިއްޖެނަމަ މެންދުރު ފަރިއްކޮޅަށް ކައްކަން އެ ދެ ގޮދައި ގެންގޮސް ބޮޑުގަނޑުވަރު ބޮޑު ބަދިގެކޮޅު ބޮޑު މުސްކުޅިފާނު އަތަށް ދޭށެވެ. އަދި ހަނދާން ކުރައްޗެވެ. ގޮދައި ގެންނަންވާނީ މާތިލައަށް ފައިބާ ފަތާފައެވެ. އެރޭ ފަތިހު ނަންހުރި ކެޔޮޅު ދޯނިން އަލީ މަހަށް ފުރައިފިއެވެ. އެއިރު ދޯނީގެ ނަންހުރި ކެޔޮޅަށްވެސް ކަންކުރައްވީ ގޮތުގެ ވިދާޅު ބަސްފުޅު އޮތީ މާބަނޑޭރި ތަކުރުފާނު އަންގަވައިފައެވެ. ހެނދުނު އަށެއް ޖަހާކަންހާއިރު ކުޑަ ދޯނި އައިނަށް އަރާ މަސްބާނައިފިއެވެ. އެކަމަކު ގޮދަޔަކަށް ވާވަރުގެ އޮތީ ހައެއްކަ މަހެވެ. ދެން ދޯނި މާތިލަ އާއި ގާތްކޮށްލިތަނާ މާތިލައިގެ ތިލަ ބޭރަށް (މާކަނޑަށް) އަލީ ފުންމާލައިފި އެވެ. ދެއަތަށް ދެގޮދާވެސް ލައިގެންނެވެ. ދެން އިސާހިތަކު ވަރަށް ބާރަށް ފަތައިގެންފި އެވެ.

ދޯނި ހިނގައްޖެއެވެ. އިރުކޮޅަކުން އަލީ މޫދުގެ އަޑިއަށް ބަލާލިއިރު ކަމާދާކަށް ނެތެވެ. ދެން ހަދާނެ ގޮތެއްވެސް ނެތެވެ. ދެކޮޅުންކާ މަހެއް އަލީ އާ ދިމާއަށް އަންނަނީއެވެ. މި ދެކޮޅުން ކާ މަހުގެ ކިބައިން ސަލާމަތް ވާނެ ގޮތެއް އަލީ ވިސްނިއެވެ. ވަގުތެއް ނެތެވެ. މަސް ވަރަށް ކައިރިވެއްޖެއެވެ. މި ސޮރު އަމާޒުކޮށްފައި ވަނީ އަލީގެ އަތުގައި އޮތް ދެ ގޮދަޔަށެވެ. މިކަން އަލީއަށް ޔަގީންވުމުން ވާތު ކިހިލިފަތް ދަށުން ކަނާތުގެ ގޮދައި މަހަށް ކާންދިނުމަށް ދިއްކޮށްލި އެވެ. އެވަގުތު މަސް ދެމިލާފައި ގޮދައިގައި ދަތްއަޅަން އުޅުނެވެ. އެއިރު އެސޮރުގެ ކަރުތާފަތް އަލީގެ އަތްދަށަށް ވަދެއްޖެ އެވެ. އަލީ ހުޝިޔާރުކަމާ ބާރާއި އެކު ކަނާތު ކިހިލިފަތް ދަށުގައި މަސް ފިއްތާލިއެވެ. ހަމަ ފިއްތާލުމާއެކު މަހަށް ވީތަދުންނާ ލިބުނު ލޮޚްސާނުން މަސް ބާރަށް ދުއްވައިގަތެވެ. ހަމަ އެއާއި އެކު މަހުގެ އަނެއްކޮޅު އަލީގެ އަތުގައި އޮތް ދެވަނަ ގޮދައި ކެއުމަށް ދިމާކޮށްލި އެވެ.

އެހިނދު ކުޑަ އުނދަގުލަކާއި އެކު އަލީގެ ކަނާތުގައި އޮތް ގޮދައި ވާތް ފަރާތަށް ދިއްކުރި އެވެ. ދެކޮޅުން ކާމަސް އެއްކަލަ ގޮދައި ކެއުމަށް ދެމިލި އެވެ. ތަންވަޅު ބަލާ އަލީގެ ވާތު ކިހިލިފަތް ދަށޫގައި މަހުގެ އަނެއްކޮޅު ބޯ ބައްދައިލި އެވެ. އަލީ މަރުން ސަލާމަތް ވުމަށް ލެވުނު ބާރެއްލައި ފިއްތާލި އެވެ. މިހާރު މަހުގެ ދެކޮޅު އޮތީ އަލީގެ ދެ ކިހިލިފަތް ދަށުގައެވެ. މިގޮތަށް މަހުގެ ދެކަރުތާފަތް އަލީ ފިއްތާލުމުން އޭތި ތެޅިގަތެވެ. ވަރަށް ބާރަށް ދުއްވައިގަތެވެ. މާލޭގެ ފަޅާ ދިމާއަށެވެ. އިސާޙިތަކު ކުޑަކުޑަ އިރުކޮޅަކުން އަލީ މާލޭގެ ފަޅުމައްޗަށް ފައިފޯރާފަށަށް އަރައިފިއެވެ. އެއިރު ދެކޮޅުން ކާމަސް ބަލިވެ މަރުވާ ގޮތް ވެއްޖެ އެވެ. ދެން އަލީ ހިތްވަރުކޮށްފައި މާލޭގެ ހުޅަނގު ފަރާތުން ރަށަށް އަރައިފި އެވެ. ދެކޮޅުން ކާމަސް ގޮނޑުދޮށަށް ދޫކޮށްލާފައެވެ.

ދެން އަވަސް ހިނގުމެއްގައި އެ އައިގޮތަށް އައިސް ބޮޑު މަގަށް އަރާ އީދަށް ވަޑައިގަންނަވާ މަގުން މާފަންނު ދޮރޯށިން ގަނޑުވަރު ސަރަހައްދަށް ވަދެ ގަނޑުވަރު ބޮޑު ބަދިގެކޮޅަށް ދެ ގޮދައި ގެންގޮސް ލައިފި އެވެ. ދެން އަލީ ގޭދޮށަށް ގޮސް ގިފިއްޔަށް ވަދެ ނިކަން ރަނގަޅަށް ފެންވަރާ ލައިގެން ރަސްގެފާނުގެ ފައިންޕުޅު ދެކޭން ދިޔަ އެވެ. ގޮސް ރަސްގެފާނާ ބައްދަލުވެ ދެ ގޮދައި ހިފައިގެން މާލެ އައި އައުމުގައި މަރާ ކުރިމަތިލާން ޖެހުނު ވާހަކަ އަލީ ރަސްގެފާނަށް ދެންނެވި އެވެ. އަދި ހިތްވަރުކޮށްފައި ކުރި މަސައްކަތުން ދެކޮޅުން ކާ މަސް މަރާލެވުނު ވާހަކަ އާއި އެ މަސް މިހާރު މާލޭ ހުޅަނގުފަރާތު އަތިރިމަތީގައި އޮންނާނެ ވާހަކަ ވެސް ދެންނެވި އެވެ.

އަލީގެ މި ބަސްތައް އައްސަވާފައި އޭނާގެ ހުޝިޔާރުކަމާ ބިރުކުޑަކަން ރަސްގެފާނުގެ ހިތްޕުޅަށް ވަނެވެ. އަނެއްކާ މިހާ ބިރުކުޑަ ޖެހިލުން ކުޑަ ހުޝިޔާރު މީހަކު ހުރެއްޖެނަމަ އޭގެ އުނދަގޫ ރަސްގެފާނަށް ޖެހިވަޑައިގެންފާނެކަމަށްވެސް ހިތްޕުޅަށް އަރާވަޑައިގަތެވެ. ދެން ކުދި ބޭކަލުންނާ އެންމެން ހާޒިރުކުރައްވާ މާލޭ ހުޅަނގު ފަރާތަށް ރަދުން ވަޑައިގަންނަވަން ބޭނުންފުޅު ވާހަކަ ވިދާޅުވެއްޖެ އެވެ. އެއީ އަލީ އެ މެރި ދެކޮޅުން ކާ މަސް ބައްލަވާ ލެއްވުމަށެވެ.

މާލޭގެ ބޮޑު ގަނޑުވަރު ކުރިމަތީން ކީމަކޮޅެއްގައި ޝާހީ ބޭފުޅަކު ތަނަކަށް ވަޑައިގަންނަވަނީ

ދެން އިސާހިތަކު ކޯއްޓޭ ޖެހި ބަޑިޔާ އެކު ރައްޔަތުންނަށް ފެނުނީ މަހާރަދުން މާފަންނު ދޮރޯށިން ނުރަސްމީ އިއްޒަތުގައި ނިކުމެވަޑައިގެންނެވިތަނެވެ. ކީމަކޮޅުގެ ބޭރުން އަރިހުގައި ހުރެގެން އަލީ ދެ އެވެ. ރަސްގެފާނުން ގޮނޑުދޮށަށް ވަޑައިގެން އެ މަސް ދެކެފައި އަދި ވަކީން ބޮޑަށް އަލީގެ މައްޗަށް ބިރުފުޅު ގަނެއްޖެ އެވެ. އެއީ އެއޮއް ނުލަފާ ވައްތަރުޖަހާ ބިޔަ ބޮޑު މަސް މަރާލި މީހަކަށް ކޮންމެ ފަދަކަމެއްވެސް ކުރެވިދާނެއޭ ހިތްޕުޅަށް އަރާތީއެވެ. (ނުނިމޭ)

ފުރަތަމަ ބައި

ދެވަނަ ބައި