އިހުގައި ދިވެހިން ގެދޮރު ބިނާކޮށް އުޅުނީ ރަށުން ލިބޭ ވަކަރާއި ފަނާއި ގާ ބޭނުން ކޮށްގެންނެވެ. އިމާރާތް ކުރުމުގެ ވައްޓަފާޅިއަށް އެކި ޒަމާންތަކުގައި އެކި ބަދަލުތައް އަންނަމުން އައިސް ދަނޑިފަނުން ހަދަމުން އައި ގެދޮރު، ލަކުޑި ފިލާގެ ގެދޮރަށް ބަދަލުވި އެވެ. އެއަށް ފަހު ލަކުޑި ފިލާގެ ގެދޮރު، ރާނާ އުވަޖަހާފައި ހުރި ގެތަކަށް ބަދަލުވި އެވެ. ރޭނުމުގެ މަސައްކަތް ރާއްޖެއަށް ތައާރަފު ވެގެން އައީ ދިވެހިން ބޭރު ގައުމުތަކަށް ދަތުރުފަތުރު ކުރުމުގެ ތެރެއިންނެވެ.

އުވަ ދެވުމުގެ މައިގަނޑު ބޭނުމަކީ ރާނާ އުވަ ޖެހުން ކަމުގައި ވިޔަސް ތަފާތު އެކި ކަންކަމުގައި އުވަ ބޭނުން ކުރެ އެވެ. ދުފާއިރު ދުފުންގަނޑުގެ ތެރެއަށް އުވައިގެ އެތިކޮޅެއް (ހުނި) ލަ އެވެ. މޭވާ ފަދަ ތަކެތި އަވަހަށް ދޮންކުރަން ވެއްޖެނަމަ އޭގެ ތަނޑިވަޅަށް އުވަ ކޮޅެއް ޖަހަ އެވެ. މި ހާލަތްތަކުގައި ބޭނުން ކުރާ އުވަ ކޮޅަށް ކިޔަނީ "ބިލެއް ހުންޏެވެ."

މަހުގެ ބާވަތްތަކުގެ ތެރެއިން ވިހަ މަހެއް ކަމަށް ޝައްކު ކުރެވިއްޖެނަމަ، އެ މަހުގެ މަސްގަނޑުގައި އުވަ ކޮޅެއް ކާއްތާލުމުން ވިހަ މަހެއް ނަމަ އެ މަހުގެ ކުލަ މަޑު ނޫކުލައަށް ބަދަލުވެ އެވެ. އަދި ހަރު ތެރެއިން ބޯވަ ނެރުމަށްޓަކައި ހަރުތެރެއަށް އުވަކޮޅެއް ގިރުވާލުމުން ބޯވަ ނުކުމެ އުޅެ އެވެ.

ފާރުގައި ލާ ކުލައެއްގެ ގޮތުގައި ނުވަތަ ފާރު ހުދު ކުރުމަށްޓަކައި ވެސް އުވަ ބޭނުން ކުރެއެވެ. ސުތުލި ގޯނިން ބިތްގަނޑު ހެދުމަށްފަހު ލޯވަޅުތައް ބައްދާ ރީތި ކުރުމުގެ ގޮތުންވެސް އުވަލަ އެވެ. މީގެ އިތުރުން އާމްމުދަނީ ހޯދުމުގެ ގޮތުންވެސް މި މަސައްކަތްކުރި ދުވަސްވަރެއް ދިޔަ އެވެ.

ކަނޑިތީމުގައި ފުރަތަމަ ރޭނި އިމާރާތަކީ ކުރީގެ ހުކުރު މިސްކިތެވެ. (ތާނަ މިސްކިތް) އޭރުގައި އެ މީހުން ރާނާ އުޅުނު ގޮތާއި ބޭނުން ކުރި އާލަތްތައް "ތާނަ މިސްކިތް" މި ސުރުހީގެ ދަށުން ލިޔެފައިވާ ލިއުމުގައި ވާނެ އެވެ.

ދިރިއުޅޭ ގެތަކުގެ ތެރެއިން ކަނޑިތީމުގައި ފުރަތަމަ ރޭނީ އިބުރާހީމް ޔޫސުފް (އިބުރާހިމް ކަލޭފާނު) ގެ ކަރަންކާގެ އެވެ. އެއަށްފަހު ހިތްވަރު ހުރި މަސައްކަތްތެރިން އެ މީހުންގެ ގެދޮރު އުވައިން ރާނަން ފެށި އެވެ.

އެންމެ ފުރަތަމަ އުވަ ދެވީ ރައްޔިތުން ކުރާ މަސައްކަތެއްގެ ގޮތުގަ އެވެ. ރައްޔިތުން މި މަސައްކަތް ކުރަމުން އައީ ރަށަށް ބޭނުންވާ ރައްޔިތުންގެ އިމާރާތްތަކާއި މަގު ފާރުތައް ފަދަ ތަންތަން ރޭނުމަށެވެ. މި ގޮތުން ރަށުގެ މިސްކިތްތަކާއި ރަތްގެ އާއި އުޖާލާވިދުވަރާއި މަކުތަބާއި އާފެންވަޅާއި އަދި ރަށުގެ މޫނުމަތީ ފާރު ފާހަގަކޮށްލެވެ އެވެ.

އުވަ ދެވުމަކީ ބުރަ މަސައްކަތްތަކެއް އެކުލެވިގެންވާ ކަމެކެވެ. މި މަސައްކަތަށް ގިނަ އަދަދަކަށް ލަކުޑި އާއި ގާ ބޭނުންވެ އެވެ. ލަކުޑީގެ ތެރޭގައި ރާއްޖެއިން ލިބޭ އާރުލާ ކޮންމެ ލަކުޑިއެއް ވެސް ރަނގަޅެވެ. އެންމެ ގިނަ އަދަދަކަށް ބޭނުން ކުރީ ނިކަ އާއި ކާންޏާއި ދިއްގާ ފަދަ ލަކުޑިއެވެ. ގާ ނަގަނީ ފަޅުމަތިންނާއި ތޮށިމަތީންނެވެ. ގަލުގެ ތަފާތު ބާވަތްތަކުގެ އިތުރުން މުރަކަ ވެސް ބޭނުން ކުރެ އެވެ.

އުވަ ދަވާ ގޮތް

އުވަ ދެވުމަށްޓަކައި ވަށަމިނުގައި ގާތްގަނޑަކަށް ބާރަވަރަކަށް ފޫޓް، ފުންމިނުގައި އަށެއްކަ ފޫޓް ހުންނަވަރުގެ ވަޅެއް ކޮނެ އެވެ. ވަޅު ހުންނާނީ މެދަށް އަޑިކޮށް އަރިމައްޗަށް ތިލަކޮށެވެ. މި ވަޅު އާންމުކޮށް ކޮނެ އުޅެނީ ރަށުގެ ހޭޅިފަށުގަ އެވެ. އެއީ މި މަސައްކަތަށް ބޭނުންވާ މައިގަނޑު ހުރިހާ އެއްޗެއްވެސް މި ސަރަހައްދުން ލިބޭތީ އެވެ. ވަރަށް މަދުން ރަށުގެ ހޭޅި ފަށަށް ވުރެ އެއްގަމުގައި ވެސް އުވަ ދަވާފައި ހުންނަ ތަން ފެނެ އެވެ.

ކޮނެފައިވާ ވަޅުގެ އަޑިން ފެށިގެން ބިމާ ހަމައަށް ވަކި ތަރުތީބަކުން ލަކުޑި ޖައްސައެވެ. ލަކުޑި ޖައްސަމުން ދާއިރު ބޮޑު ވަޅެއް ނަމަ ތިން އަނގަ ތިން ފަރާތުން ހަދަ އެވެ. އުވަ ވަޅު ރޯކުރުމަށްޓަކައި ވަޅަށް ހުޅުލާނީ މި އަނގަތަކުންނެވެ. ލަކުޑި ޖައްސައި ނިމުމުން ލަކުޑިތަކުގެ މައްޗަށް ގާއަޅަ އެވެ. އެންމެ އަޑިއަށް ބޮޑެތި ގާ އެޅި ނަމަވެސް މައްޗަށް އަޅަނީ ކުދި ގަލެވެ. އެންމެ ފަހުން ނިންމާލުމަށް އަޅަނީ މުރަކަ އެވެ. މުރަކަ އަޅަނީ ދެގާ ދޭތެރޭގައި ހުންނަ ޖާގަތައް ފުރާލުމަށެވެ. ހަމަ ބިމުން ފެށިގެން ގާ ޖައްސަމުން އަންނަނީ ތިން ހަތަރު ފޫޓް މައްޗަށް މެދަށް އުސްވާ ގޮތަށެވެ.

އުވަވަޅު ތައްޔާރުކޮށް ނިމުމުން އުވަ ވަޅަށް ހުޅު ލާންވީ އެވެ. ހުޅުލުމަށްޓަކައި ހިކި ފަނުން ފަންހުޅު ވިޔެފައި ހުރެ އެވެ. މި ހުޅުތަކުގައި ރޯކުރުމަށްފަހު އުވަ ވަޅުގައި ހަދާފައި ހުރި އަނގަތަކުން އެތެރެއަށް ހުޅުލަ އެވެ. މަޑުމަޑުން ލަކުޑިތަކުގައި ރޯވަމުން ގޮސް ރަނގަޅަށް އަނދަން ފަށަ އެވެ. އެއަށްފަހު ގާތަކުގައި ހުޅުހިފަ އެވެ. މިގޮތަށް ތިން ހަތަރު ދުވަހު އަނދަ އެވެ. އުވަ ވަޅުގެ ހޫނުން ވަޅާ ކައިރިވާން ވެސް އުނދަގޫ ވާނެ އެވެ. ލަކުޑިތައް އަނދަމުން ގާތައް ތިރިވަމުންދެ އެވެ. މާބޮޑަށް ތިރިވާ ތަންތަނަށް އަޅާނެ ގާ ކައިރީގައި ތައްޔާރު ކޮށްފައި ހުރެ އެވެ.

ރަނގަޅަށް އުވަ ވަޅު އަނދާ ނިމުމުން އުވަ ވަޅަށް ފެން ޖަހަންވީ އެވެ. ފެން ޖަހަން ވެއްޖެކަން ދެނެގަތުމަށްޓަކައި ރޯ މަގޫ ފަތް ކޯޅިކޯޅި ވަޅުގެ އެކި ހިސާބުތަކަށް އުކަ އެވެ. މި ފަތްކޯޅިތައް މިލައި މޯޅިވާވަރެއްގެ މައްޗަށް ބަލައި ފެން ޖަހަންވީ ވަގުތު ދެނެ ގަނެ އެވެ.

އުވަ ވަޅަށް ފެން ޖަހަނީ ބާލިދީ ފަދަ ތަކެތީގައި ގޮނޑުދޮށުން ގެނެސްގެންނެވެ. ފެނުގެ އަސަރު ވަޅުން ފެންނައިރު އުވަ ވަޅު ހުންނާނީ ކެކިކެކި އެވެ. އަރާ އާވީން މުޅި ހިސާބު ދުންގަނޑަކަށްވެ އެވެ. ފެން ޖެހުނު މިންވަރު ދެނެގަތުމަށްޓަކައި ފަނެއްގެ ދެ އަރިމަތީގައިވާ ފަންވަތްތައް ފަރާތަކުން ދެތިން އިންޗި ބަހައްޓާފައި ކޮށައިލަ އެވެ. ދެން ވަޅުގެ އެކި ހިސާބުތަކަށް އޮށީގެ ބުޑުކޮޅު ހަރަމުން ބަލަމުންދެ އެވެ. ފެން ޖަހަން އެންމެ ރަނގަޅު ވަރަކީ އޮށިގަނޑުގައި ހުރި ފަންވަތްތަކުން، ފެން ތިކި ވެއްޓޭވަރު ވުމެވެ. ހެޔޮވަރަށް ފެންޖަހާ ނިމުމުން ވަޅުގެ މަތީގައި ފަން އަތުރައި، އާވި ބަންދު ކުރަން ޖެހޭނެ އެވެ. (ނުނިމޭ)