ދައުލަތުން ހަރަދުނުކޮށް ކުރިއަށް ގެންދަން ރޭވި ރަސްމާލެ ހިއްކުމުގެ މަޝްރޫއުގެ ފުރަތަމަ ޕްލޭން ފެއިލްވެ، މަޝްރޫއު ހިންގާ ސަރުކާރުގެ ކުންފުނި ހައުސިން ޑިވެލޮޕްމަންޓު ކޯޕަރޭޝަން (އެޗްޑީސީ) އިން ބޮޑު ލޯނު ނަގައިގެން އެ ބިން ހިއްކުން އިންޑިއާ އާއި ޗައިނާގެ ކުންފުނިތަކަކާ ހަވާލުކޮށްފި އެވެ.

މިދިޔަ އަހަރުގެ ޑިސެމްބަރު، 18 ގައި މި މަޝްރޫއުގެ އަމަލީ މަސައްކަތް ފެށިއިރު، އެ މަސައްކަތް ހަވާލުކުރީ ކެޕިޓަލް މެރިން އެންޑް ސިވިލް ކޮންސްޓްރަކްޝަން (ސީއެމްސީސީ) އާ ހަވާލުކޮށްގެންނެވެ.

ބިން ހިއްކުމުގެ މުގާބިލުގައި ރަސްމާލެ އާއި ހުޅުމާލެއިން 70 ހެކްޓަރުގެ ބިން އެ ކުންފުންޏަށް ދިގު މުއްދަތަށް ލިބޭ ގޮތަށް ފެށި މަސައްކަތް ހުއްޓި ފުރަތަމަ ހެދި އެއްބަސްވުން މިހާރު ވަނީ ބާތިލުކޮށްފަ އެވެ. ފުށިދިއްގަރުފަޅުން 1153 ހެކްޓަރުގެ ބިން ހިއްކާ ނިންމަން ކަނޑައެޅި އަށް މަހުން އެ ކުންފުންޏަށް ހިއްކުނީ އެންމެ 29 ހެކްޓަރެވެ. އެއީ މުޅި މަޝްރޫއުގެ ދަށުން ހިއްކަން ބުނި ސަރަހައްދުގެ އެންމެ %2.5 އެވެ.

އޭގެ ފަހުން ރަސްމާލެ ހިއްކުމުގެ އިތުރު މަސައްކަތެއް ފެށިފައި ނެތަސް، އިތުރު ހަތް ސައިޓު ހިއްކަން އީއައިއޭ ހަދާ އެންވަޔަރަމަންޓް ޕްރޮޓެކްޝަން އެޖެންސީ (އީޕީއޭ) އިން ވަނީ އާންމުކޮށްފަ އެވެ. އެ ސައިޓުތަކުގެ ޖުމްލަ ބޮޑުމިނަކީ 256 ހެކްޓަރެވެ. ސްޓޭޖް އެކެއްގައި ހިމެނޭ މި ސައިޓުތައް ހިއްކާ ނިންމޭނެ ކަމަށް އީއައިއޭގައި ބުނެފައިވަނީ މަސައްކަތް ފަށާތާ މަދުވެގެން ދޮޅު އަހަރުގެ ތެރޭގައި ކަމަށެވެ.

މީގެތެރެއިން ސައިޓު ޑީ، ޖީ، އަދި އެލް، ހިއްކަން ހަވާލުކުރީ އިންޑިއާގެ މޯހަން މުތާ އެކްސްޕޯޓްސް (އެމްއެމްއީ) އާ އެވެ. ބާކީ ހަތަރު ސައިޓު ކަމަށްވާ އޭ، ބީ، އެޗް، އައި، އަދި ކޭ، ހިއްކަން ހަވާލުކުރީ ޗައިނާ ރެއިލްވޭ ކޮންސްޓްރަކްޝަން ކޯޕަރޭޝަން (ސީއާރުސީސީ) އާ އެވެ.

މޯހަން މުތާ އެކްސްޕޯޓްސް (އެމްއެމްއީ)

މޯހަން މުތާއަކީ އިންޑިއާގެ އެންމެ މަޝްހޫރު އެއް އެކްސްޕޯޓު ކުންފުންޏެވެ. އެ ކުންފުނި ރާއްޖޭގައި މަޝްހޫރު ވެފައިވަނީ ހިލައާއި ހިލަވެލި އަދި އެހެން ގިނަ ބާވަތްތަކެއް ފުޅާދާއިރާ އެއްގައި އެތެރެކޮށް ވިއްކަމުން އަންނަ ކުންފުންޏެއްގެ ގޮތުގަ އެވެ.

މީގެ ކުރިން ވެސް އެ ކުންފުނިން ރާއްޖޭގައި ބިން ހިއްކުމުގެ މަޝްރޫއުތަކެއް ކުރިއަށް ގެންގޮސްފަ އެވެ. ފޭސް ދޭއްގެ މަގުތައް ވެސް ހެދީ އެމްއެމްއީ ހިމެނޭ ޖޮއިންޓް ވެންޗާ އަކުންނެވެ. ބައެއް ރަށްރަށުގައި އިންޑިއާގެ އެހީގެ ދަށުން ހިންގި އެކި ތަރައްގީގެ މަޝްރޫއުތައްވެސް މޯހަން މުތާއާ މީގެ ކުރިން ހަވާލުކޮށްފައިވެ އެވެ.

މޯހަން މުތާއިން ރާއްޖޭގައި ރިސޯޓެއް ވެސް ހަދަން ތައްޔާރުވަމުންދާ ކަމަށް އެ ކުންފުނީގެ އެގްޒެކެޓިވް ޑިރެކްޓަރު ސުރޭޝް މުތާއާ ހަވާލާދީ 'ދަ ހިންދޫ ބިޒްނަސްލައިން' އިން ރިޕޯޓުކޮށްފައިވެ އެވެ.

ރަސްމާލެ އިން އެ ކުންފުންޏާ ހަވާލުކުރި ސައިޓު ޑީ، ޖީ، އަދި އެލް، ހިއްކާ ނިންމޭނެ ކަމަށް ލަފާކޮށްފައި ވަނީ 14 މަހުންނެވެ.

ޗައިނާ ރެއިލްވޭ ކޮންސްޓްރަކްޝަން ކޯޕަރޭޝަން (ސީއާރުސީސީ)

ޗައިނާ ރެއިލްވޭ ކޮންސްޓްރަކްޝަން ކޯޕަރޭޝަން (ސީއާރުސީސީ) އަކީ އެ ގައުމުގެ ސަރުކާރުގެ ކުންފުންޏެކެވެ. މި ކުންފުނިން އިމާރާތް ކުރުމުގެ އެކި މަޝްރޫއުތައް ހިންގާއިރު އެންމެ ބޮޑު އިސްކަމެއް ދެނީ އެކި ގައުމުތަކުގައި ރެއިލްވޭތައް ގާއިމުކޮށް ހިންގުމަށެވެ.

މީގެ ކުރިން ސީއާރުސީސީ އިން ރާއްޖޭގައި އެއްވެސް މަޝްރޫއެއް ކުރިއަށް ގެންދިޔަ ކަމެއް ނޭނގެ އެވެ. އަދި އެ ކުންފުނިން ބިން ހިއްކުމުގެ މަޝްރޫއެއް ހިންގާފައިވާކަން ވެސް ސާފެއް ނުވެ އެވެ. ރަސްމާލެއިން އެ ކުންފުންޏާ ހަވާލުކޮށްފައިވާ ސައިޓު އޭ، ބީ، އެޗް، އައި، އަދި ކޭ، ގެ މަސައްކަތް ނިންމަން ލަފާކޮށްފައި ވަނީ 17 މަހުންނެވެ.

މަޝްރޫއު ދެން ކުރިއަށް ގެންދާނީ އެޗްޑީސީން ބޮޑު ލޯނެއް ނަގައިގެން

ސަރުކާރުން މާލެ އަތޮޅު ދެކުނުގައި އޮންނަ ފުށިދިއްގަރު ފަޅުން ރަސްމާލެ ހިއްކަން ފެށީ، ފުރަތަމަ މަސައްކަތް ހަވާލުކުރި ސީއެމްސީސީ އަށް ހުޅުމާލެއިން 10 ހެކްޓަރާއި ފުށިދިއްގަރުފަޅުން ހިއްކާ 60 ހެކްޓަރު ބިން ދިގު މުއްދަތަށް ދޭގޮތަށެވެ.

އެގޮތަށް ސަރުކާރުން ނިންމީ، މި މަޝްރޫއަށް މިދިޔަ އަހަރުގެ ބަޖެޓުގައި ހިމެނި 400 މިލިއަން ރުފިޔާ އޭރު އޮތް މަޖިލީހުން އުނިކުރުމާ ގުޅިގެންނެވެ. އޭރު ރައީސް މުއިއްޒު ވިދާޅުވީ ބިން ހިއްކުމުގެ މަސައްކަތް ކުރާނީ ދައުލަތުގެ ބަޖެޓުން އެއްވެސް ހަރަދެއް ނުދާ ގޮތަށް ކަމަށެވެ.

ނަމަވެސް ފުރަތަމަ ހިއްކަން ފެށި ސައިޓު ޖޭ ނިންމަން ސީއެމްސީސީއަށް 77 މިލިއަން ރުފިޔާ ދިނެވެ. އޭރު އޮތީ މުޅީ މަޝްރޫއަށް ކޮންޓްރެކްޓާ ފައިނޭންސިން މޮޑެލްގެ ދަށުން ސީއެމްސީސީ އިން ހަރަދުކުރާ ގޮތަށެވެ.

އެންމެ ފަހުން ހެދި އީއައިއޭގައި ބުނެފައިވާ ގޮތުން މަޝްރޫއަށް ދެން ފައިސާ ހޯދަނީ އެޗްޑީސީން ނަގާ ލޯނަކުންނެވެ. މި ލޯނާ ގުޅޭ އެއްވެސް ތަފުސީލެއް ސަރުކާރުން ނުވަތަ އެޗްޑީސީން ވެސް ހާމައެއް ނުކުރެ އެވެ.

ނަގާ ލޯނުގެ އަދަދު ކަށަވަރު ނުވިޔަސް ފުށިދިއްގަރުން 1100 އެއްހާ ހެކްޓަރު ހިއްކަން "ގާތްގަނޑަކަށް 500 އާއި 700 މިލިއަން ޑޮލަރާއި ދެމެދުގެ އަދަދަކަށް އެންމެ މަދުވެގެންވެސް ހަރުދުވާނެ،" ކަމަށް ކޮންސްޓްރަކްޝަން މިނިސްޓަރު ޑރ. އަބްދުﷲ މުއްތަލިބު މީގެ ކުރިން ވިދާޅުވެފައިވެ އެވެ.

އެހެންކަމުން މި މަޝްރޫއަށް ނަގާ ލޯނަކީ އެންމެ މަދުން ނަމަވެސް 500 މިލިއަން ޑޮލަރުގެ ލޯނަކަށް ވާނެ އެވެ.