ރާއްޖޭގެ ފުރަތަމަ ގާނޫނުއަސާސީގެ ދަށުން އެކުލަވާލެވުނު ފުރަތަމަ ރައްޔިތުންގެ ގޭގެ މެންބަރުން ތިއްބެވީ މުޅި ރާއްޖެ ބަދަލުކޮށްލެއްވުމުގެ ވިސްނުންފުޅުގަ އެވެ. ޖެނުއަރީ 12، 1933 އިން ފެށިގެން 9 ސެޕްޓެމްބަރު 1933 އަށް ވެއަތުވީ 7 މަހާއި 28 ދުވަހުގެ ތެރޭގައި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ޖުމުލަ 40 ގާނޫނެއް ފާސްކުރި އެވެ.

މަޖިލީހުން ގާނޫނުތައް ފާސްކުރަމުން ގެންދިޔައީ ވަރަށްވެސް ބާރަށެވެ. އެހެންނަމަވެސް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ފާސްކުރި ގާނޫނުތަކަށް އަމަލުކުރަން ތިބި، އަދި އެ ގާނޫނުތަކުގެ ސަބަބުން އަސަރުކުރާނޭ ރައްޔިތުންނަށް އެ މަޖިލީހުން ފާސްކުރަމުން ގެންދިޔަ ގާނޫނުތައް ބަލައިގަންނާން ފަސޭހައެއް ނުވި އެވެ. ނަތީޖާއަކަށްވީ ގާނޫނަކާ ހެދި ފޮރުއްޕާކަށް ނެތޭ ބުނެ ރައްޔިތުން ގުޅަކުޅޭ ފަސްގަނޑަށް ނުކުމެ ގާނޫނުއަސާސީ ވީދާލުމެވެ. ގާނޫނުއަސާސީގެ ބާރު ކަނޑުވާލުމެވެ.

މިހާރު އަޅުގަނޑުމެން މިތިބީ ޒަމާނީ ގާނޫނުއަސާސީއެއް ލިޔެގެންނެވެ. ގާނޫނު ހަދާނެ ގޮތް އެ ގާނޫނުއަސާސީގައި އޮތީ ބަޔާންކޮށްފަ އެވެ. އަސާސީ ހައްގުތައްވެސް އެހުރީ ގާނޫނުއަސާސީގައި ބަޔާންކޮށްފަ އެވެ. ގާނޫނެއް ހަދާނީ އެ ހައްގުތައް ނިގުޅައިގަނެވިގެން ނުދާނެ ގޮތަށެވެ.

މުޖުތަމައުއެއްގައި ހަމަޖެހުން ގާއިމުކުރުމަށްޓަކައި، އެ މުޖުތަމައުގައި އުޅޭންވާގޮތް ބުނެދެނީ އެކަށައެޅިފައިވާ އިންތިޒާމުތަކުގެ ތެރެއިން ހެދޭ ގާނޫނުތަކުންނެވެ. އެއީ އެކަމުގައި އަމަލުކުރުމަށް އަޅުގަނޑުމެން އެންމެން އެއްބަސްވެފައިވާ ގޮތެވެ. އެހެންނަމަވެސް އާންމު ފަރުދެއްގެ ދިރިއުޅުމުގައި އޭނާ އަމަލުކުރަންވާނޭ ގޮތާމެދު ގާނޫނަކުން ގޮތްކިޔަންވާނީ ކިހާ މިންވަރަކަށްތޯ އެއީ ބޮޑު ސުވާލެވެ.

ގާނޫނަކުން ގޮތްކިޔޭނީ ކިހާ މިންވަރަކަށްތޯ ބެލުމަށްޓަކައި ބެލިދާނޭ ފުރަތަމަ ކަމަކީ ގާނޫނަކީ ކޮބައިތޯ ބެލުމެވެ. އެންމެ ފުރަތަމަ ދެނެގަންނަންވީ ކަމަކީ، ގާނޫނަކީ ކޮބައިކަމާމެދު އެންމެ އިއްތިފާގުވާ އެއް ތައުރީފެއް ނެތްކަމެވެ. ގާނޫނީ އިލްމުގެ ފަލްސަފާވެރިން ދީފައި ހުރީ ތަފާތު ތައުރީފުތަކެވެ. މިއިން ކޮންމެ ތައުރީފަކީވެސް ގާނޫނަކީ ކޮންއެއްޗެއްކަން ދެނެގަތުމުގައި ރަނގަޅު ތައުރީފުތަކެވެ. ޖޯން އޮސްޓިން ބުނެފައިވަނީ ”ގާނޫނަކީ ބުއްދިވެރި އިންސާނަކަށް މަގުދެއްކުމަށްޓަކައި އޭނާގެ މައްޗަށް ބާރު ހިންގޭ މަގާމެއްގައި ހުރި ބުއްދިވެރި އިންސާނަކު ހަދާ ގަވާއިދުކަމުގަ އެވެ. ޕްލޭޓޯ ދެކޭ ގޮތުގައި ގާނޫނަކީ ވަކި ފަރުދަކު ނުވަތަ މުޖުތަމައުގެ ފަރާތުން ބުއްދީގެ ޒަރީއާއިން ހެޔޮގޮތްކަމަށް ކަނޑައަޅާ ކަނޑައެޅުންތަކެވެ. ތޯމަސް ހޮބްސް ބުނަނީ ގާނޫނަކީ ބިންގަލުން ރޫޅިފައިވާ މުޖުތަމައުތައް އެކަތިގަނޑެއްގެ ގޮތުގައި ހިފަހައްޓާ ތެރަހެއް ކަމުގަ އެވެ. (ފަނޑިޔާރު ހުސްނުއްސުއޫދު، ގާނޫނާއި މުޖުތަމައު، 2014)

މި ހުރިހާ ތައުރީފަކުން ނެރެވޭ ޖުމުލަ ހުލާސާއިން ގާނޫނުގެ އެންމެ އަސާސީ ބޭނުން ދެނެގަނެވެ އެވެ. އެއީ، މުޖުތަމައުގެ އާންމު މަސްލަހަތު ރައްކާތެރިކުރުމާއި، ފަރުދުންގެ ހައްގުތައް ރައްކާތެރިކުރުމެވެ.

އިޖުތިމާއީ ހައްގުތައް ރައްކާތެރިކުރުމަށްޓަކައި ގާނޫނުތަކުން ބަސްބުނާނެ އެވެ. އެއީ މުޖުތަމައުގެ އާންމު މަސްލަހަތު ރައްކާތެރިކުރުމުގެ ގޮތުންނެވެ. އެހެންނަމަވެސް މުޖުތަމައުގެ އާންމު މަސްލަހަތު ރައްކާތެރިކުރުމަށްޓަކައި ބުނާ ބަހެއް ބުނާންވާނީ ފަރުދުންގެ އަސާސީ މިނިވަންކަމުގެ ދާއިރާގެ 'އަމިއްލަ ޖާގަ' ނުވަތަ ޕަރސަނަލް ސްޕޭސްގެ ތެރެއަށް ނުވަދެ އެވެ.

ދުރުދުރުން ދާކަށް ނެތީމެވެ. ދައްކާން މިއުޅެނީ ވޭޕު މަނާކުރުމުގެ ވާހަކަ އެވެ.

ވޭޕު ބޭނުންކުރުން މަނާކުރި ކުރުމަށް ހުއްޖަތު ގާއިމުކުރުމަށް ސަރުކާރުން އެކި ސަބަބުތައް ދައްކަވަ އެވެ. ފުރަތަމަ ސަބަބަކީ ވޭޕްގެ ގޮތުގައި، މަނާކުރެވިފައިވާ މަސްތުވާތަކެތި ގެނެސްގެން ބޭނުންކުރުމެވެ. ދެވަނަ ސަބަބަކީ ސުކޫލު ދަރިވަރުން ވޭޕު ބޭނުންކުރުން އާންމު ވުމެވެ. ދެން އާންމު ސިއްހަތަށް ގެއްލުން ހުރި އެއްޗެއް ކަމަށްވުމެވެ. އަދިވެސް މިކަހަލަ ސަބަބުތަކެކެވެ.

މަނާކުރެވިފައިވާ މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރުމާއި، ގެންގުޅުމަކީ މަސްތުވާތަކެތީގެ ގާނޫނުގެ ދަށުން މިހާރުވެސް ކުށެކެވެ. ގެންގުޅޭ ވޭޕަކީ މަސްތުވާތަކެތިކަމަށް ފެނިއްޖެނަމަ އެ މައްސަލައެއް ތަހުގީގު ކުރާނީ މަނާކުރެވިފައިވާ މަސްތުވާއެއްޗެއް ގެންގުޅުމުގެ މައްސަލައެއްގެ ގޮތުގަ އެވެ. އެއީ ވޭޕު ބޭނުންކުރުން އެކީއެކަށް މަނާކުރެވޭނޭ ހުއްޖަތެއް ނޫނެވެ. ޕޯސްޓު މެދުވެރިކޮށް ގެންނަ ފޮށިގަނޑުތަކުން މަސްތުވާތަކެތި ފެނިގެން ހިފަހައްޓައި ދައުވާކޮށްފައި ހުރީ މަދެއްކޮށެއް ނޫނެވެ. އެފަދަ ކޮންމެ މައްސަލައެއްގައި ވެސް މަސްތުވާތަކެތި ކަމަށް ބެލެވޭ އެއްޗެއް ހިފަހައްޓައި އެކަމުގައި ޝާމިލުވާ މީހުންގެ މައްސަލަ ތަހުގީގުކޮށް ދައުވާކުރަނީ އެވެ. އޭގެ ބަދަލުގައި ޕޯސްޓު މެދުވެރިކޮށް ރާއްޖެއަށް ތަކެތި ގެނައުން އެކީއެކަށް މަނާ ކުރުން ވާނީ ހެއްވާ ކަމަކަށް ނޫންތޯ އެވެ.

ސުކޫލު ކުދިން ވޭޕް ބޭނުންކުރުން އާންމު ވުމަކީ މުޖުތަމައުއަށް ބިރެކެވެ. އެހެންވީމާ ގާނޫނު އެ ދެމެދަށް ވަދެ، ވަކި އުމުރުފުރައަކަށްވުރެ ދަށަށް ވޭޕު ފަދަ ތަކެތި ވިއްކުން މަނާކުރަންވީ އެވެ. ކުއްޖެއްގެ އަތުން އެފަދަ އެއްޗެއް ފެނިއްޖެނަމަ އެ އެއްޗެއް އެކުއްޖަކަށް ލިބުނު ގޮތެއް ބަލައި، އެ އެއްޗެއް ފޯރުކޮށްދިން މީހަކާމެދު އަޅާންޖެހޭ ފިޔަވަޅުތައް އަޅާންވީ އެވެ. ކުޑަކުދިން ގެންގުޅުން ކަމުނުދާ ކިތަންމެ އެއްޗެއް މި މުޖުތަމައު ތެރޭގައި އެބަހުއްޓެވެ. ކުޑަކުއްޖެއްގެ އަތުން އެފަދަ އެއްޗެތި ފެނުން އާންމު ވާތީ އެ އެއްޗެއް ރާއްޖެއަށް އެތެރެކުރުން މަނައެއް ނުކުރޭ ނޫންތޯ އެވެ.

ދެންއޮތީ އާންމު ސިއްހަތަށް ގެއްލުންވާ ކަމަށް ބުނާ ހުއްޖަތެވެ. އެއީ ހެޔޮ ވާހަކައެކެވެ. ވޭޕަކީ އެއްގޮތަކަށްވެސް ސިއްހަތަށް ފައިދާހުރި އެއްޗެއް ނޫނެވެ. އެހެންނަމަވެސް އެއީ ސިނގިރޭޓަށްވުރެ ގެއްލުން ކުޑަ އެއްޗެއް ކަމަށް އެތައް ގައުމަކުން އެބަބުނެ އެވެ. އެ ގައުމުތަކުން ޒުވާނުންނަށް 'ވޭޕުކިޓު' ހިލޭ އެބަ ބަހަ އެވެ. ޝަރުތަކީ ސިނގިރޭޓު ހުއްޓާލުމެވެ. އެހެން ހަދާ ގައުމުތަކުން ބުނަނީ ވޭޕަކީ ސިނގިރޭޓަށްވުރެ ދެވިހިފުން ކުޑަ، އަދި ސިއްހީ ގެއްލުންތައްވެސް ކުޑަ އެއްޗެއް ކަމުގަ އެވެ. އަދި ކާމިޔާބުކަމާއެކު ވޭޕަށް ބަދަލުވެވިއްޖެނަމަ ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުން އެކީއެކަށް ހުއްޓާލުމަށްވެސް ފަސޭހަވާކަމަށް އެ ގައުމުތަކުގެ ފަންނީ މާހިރުންގެ ދިރާސާތަކުން ދައްކަ އެވެ.

ސިއްހީ ގޮތުން ގެއްލުންވާތީ އެ ދެމެދަށް ގާނޫނު ވަންނަނަމަ، ތެލާއި ހަކުރާއި ހަށިގަނޑަށް ގެއްލުންހުރި އެކި ފާޑުފާޑުގެ ކޫސަނިބޫސަނި ކާނާތަކާއި ދަޅުގައި ބަންދުކުރި ބުއިންތައް މަނާނުކުރަނީ ކީއްވެގެން ހެއްޔެވެ؟ އެއިން އެއްޗަކުން ސިއްހަތަކަށް ފައިދާއެއް ވާ ކަމަކަށް ސިއްހީ އެއްވެސް ދިރާސާއަކުން ދެއްކީއެއް ނޫނެވެ. އަމުދުން އޭގެ ތެރެއިން ބައެއް ތަކެއްޗަކީ ދުންފަތުގެ ބާވަތްތަކަށްވުރެ ވެސް ގެއްލުން ބޮޑު ތަކެއްޗެވެ. އެތަކެތީގެ ސަބަބުން ފަލަވުމުގެ ބަލި އާންމު ވަމުންދާކަން އެބަ އެނގެ އެވެ. ސިއްހަތަށް ފައިދާހުރި ކެއުންތަކަށްވުރެ ކޫސަނިބޫސަނި، އަދި ގެއްލުންހުރި ކާނާގެ ބާވަތްތައް އަގުވެސް ހެވެވެ. އެކަމަކުވެސް އެކަމާމެދު ގާނޫނުގެ ބަހެއް ނެތެވެ. ސިއްހަތަށް ގެއްލުންހުރި ކަންކަން މަނާކުރުމަށް ގާނޫނު ތެދުވާނަމަ މި ހުރިހައި ކަމެއްގައިވެސް ބަސްބުނަން ޖެހެ އެވެ. ގެއްލުންހުރި ކަންކަމުގެ ތެރެއިން ވަކި ކަމެއް ހިޔާރުކުރީ ކޮން އުސޫލަކުން ކޮން ސަބަބެއް އޮވެގެންތޯ ގާނޫނު ހެދި މީހުންނަށް ސާފުކޮށެއް ނުދެވެ އެވެ.

އެއްވެސް މީހެއްގެ 'އަމިއްލަ ޖާގައިގައި' އެމީހަކު ކުރާ ކަމަކާ ގާނޫނުން ބެހެންވާނީ އެކަމުގެ ސަބަބުން އެހެން މީހެއްގެ މިނިވަންކަމަށް ބުރުލެއް އަރާނަމަ އެވެ. ގާނޫނު އައިސް ވޭޕު ކުރާ މީހާއަށް އަމުރުކުރާށެވެ. ކަލޭ ވޭޕު ކުރާއިރު އެހެން މީހެއްގެ މޫނަށް ދުން ބުރުވައިގެން ނުވާނެ އެވެ. ކަނޑައަޅައި ހުއްދަ ދީފައިވާ ތަންތަން ފިޔަވައި އާންމު ތަންތަނުގައި އެކަން ކޮށްގެން ނުވާނެ އެވެ. އެއްވެސް ފަރުދެއްގެ ޒާތީ ދިރިއުޅުމާއި، އޭނާގެ ދިރިއުޅުމުގެ ހިޔާރުތަކާމެދު ގާނޫނުން ބަސްބުނެވޭނީ މި މިންވަރަށެވެ. ސިއްހަތަށް ގެއްލުން ހުރި ކަމެއް ކަމަށްވިޔަސް، އެކަމުގައި ހުރި އުފަލަކާއި ރާހަތަކަށްޓަކައި އޭނާ އެގޮތް ހިޔާރުކޮށްފި އެވެ. ދެން އެކަމަކާ ގާނޫނަކާ ކީއް ހެއްޔެވެ؟

ވޭޕު ބޭނުންކުރުމަކީ މަނާކަމެއްކަމަށް ގާނޫނުގައި ލިޔުމުން ވީގޮތަކީ، އެތައް ސަތޭކަ މިލިއަން ރުފިޔާގެ ވަގު ވިޔަފާރިއެއް އުފެދުމެވެ. ވޭޕު ވިއްކާ މީހުން އެބަ ވިއްކަ އެވެ. ގަންނަ މީހުން ގަނެގެން އެބަ ބޮއެވެ. ޖޫރިމަނާގެ ނުވަ މެސެޖެއް ފޮނުވުނުއިރަށް އެކަމާ ހަވާލުވި ފުލުހުންވެސް ވަރުބަލިވެގެން ހުއްޓާލައިފި އެވެ. މިއީ ހަމައެކަނި ބުނެލެވުނު ގަދަ ބަހަކަށްޓަކައި، ތަންފީޒު ނުކުރެވޭނޭ، ހަމަނުޖެހޭ ގާނޫނެއް ގެނައުމުން ނުކުތް ނަތީޖާ އެވެ.

ނޯތު ކޮރެއާގައި ވެސް އެ ހިންގަނީ ގާނޫނެވެ. ފިރިހެނުންގެ ބޮލުގެ އިސްތަށިގަނޑު ބެހެއްޓޭނޭ ގޮތް ކަނޑައަޅަނީ ގާނޫނުންނެވެ. ހިޔާރު ކުރެވިދާނޭ ހައެއްކަ ވައްޓަފާޅިއެއް ގާނޫނުން ކަނޑައަޅާފައި އޮވެ އެވެ. އަންހެނުން ހެދުން އަޅަންޖެހޭ ގޮތްވެސް އެފަދަ އެވެ. އިންޓަނެޓުގައި ވަދެވޭނީ ކޮން މަންސަތަކަކަށް ކަން ގާނޫނުން ބުނެދީފައި އެބަހުރެ އެވެ. ޓީވީން ބެލޭނޭ ޗެނަލްތަކާއި، މުނި ފޫހި ފިލުވުމަށް ކުރެވިދާނޭ ކަންކަމުގެ ލިސްޓުވެސް ކަނޑައަޅަނީ ގާނޫނުންނެވެ. މި ހުރިހައި ގާނޫނެއްވެސް ހަދައި އެ ހިންގަނީ އެ ގައުމުގައި މުޖުތަމައުގެ ހަމަޖެހުމާއި ގައުމުގެ ސަލާމަތް ކަށަވަރުކުރުމުގެ ނަމުގަ އެވެ.

މި މުޖުތަމައުގައި ވެސް އަފުރާދުންގެ މެދުގައި ހުރި ވިޔާނުދާ އާދަތައް ގިނަގުނަ އެވެ. ފަތިހު ހޭލާ މީހުންގެ އަދަދު މަދެވެ. ކަސްރަތު ކުރާ މީހުން ނިސްބަތުން ގިނައެއް ނޫނެވެ. މިންހެޔޮ ކެއުމެއް ގެންގުޅެނީ މަދު ބައެކެވެ. އަނބިދަރިންނާއި އާއިލާތަކަށް ވަގުތު ދިނުން އޮތީ މެދުމިނުގަ އެވެ. އާއިލީ ގުޅުންތައް ކުޑަ އެވެ. ސިއްހަތަށް ގެއްލުންހުރި ކެއުންބުއިމުގެ އާދަތައް އޮތީ ހައްދުންނައްޓާފަ އެވެ. މިހުރީ ވެސް ގާނޫނުތަކެއް ހަދާލައި ހަމައަކަށް އަޅުވާލަން ހަމަ ރަނގަޅު ކަންކަން ނޫންތޯ އެވެ.