އުތުރުން ދެކުނަށް 822 ކިލޯމީޓަރުގެ ދިގުމަނަކަށް އެތުރިފައިވާ ހާހެއްހާ ޖަޒީރާ ރަށްތަކެވެ. އިންޑިއާ ކަނޑުގެ މެދުގައި އޮތް މި ގައުމުގައި ޒަމާނުއްސުރެން މީހުން ދިރިއެޅުމުން އައީ ވަކިވަކި މުޖުތަމައުތަކެއްގެ ގޮތުުގަ އެވެ. ތިލަދުންމަތީ ތުރާކުނުން ފެށިގެން އައްޑު އަތޮޅު ގަމާ ހަމައަށް އެކި ވަރުގެ މުޖުތަމައު ހިމެނޭ އެކި ރަށުގަ އެވެ.

ފެހި ގާނޫނު އަސާސީގައި ލާމަރުކަޒު ކުރުމުގެ ބާބެއް ހިމެނީ އެއިން ކޮންމެ މުޖުތަމައެއްގައި އުޅޭ ބަޔަކަށް އެ މުޖުތަމައެއް ހިންގުމުގެ ހައްގު ދިނުމުގެ ފަލްސަފާއެއްގެ ތެރެއިންނެވެ.

މިހާރު މީހުން ދިރިއުޅޭ 187 ރަށުގައި އެ ރަށަކުން އިންތިހާބުކުރާ ކައުންސިލެއް އޮވެ އެވެ. ރަށްރަށް އިދާރީ ގޮތުން 20 ބަޔަށް ބައްސަވައިގެން ހިންގުމުގެ ސަގާފަތުގެ ތެރެއިން ކޮންމެ އަތޮޅަކަށް އަތޮޅު ކައުންސިލެއް އޮވެ އެވެ. އަތޮޅު ކައުންސިލެއްގައި އެ އަތޮޅެއްގެ ރަށު ކައުންސިލްތައް ބައިވެރިވެ އެވެ. ދެން އޮންނަނީ 10،000 އަށް ވުރެ އާބާދީ ބޮޑު ކޮންމެ މުޖުތަމައަށް ސިޓީ ކައުންސިލެކެވެ.

ލާމަރުކަޒީ އުސޫލުން ރާއްޖޭގެ މި އިދާރީ ދާއިރާތައް ހިންގަން އެކަށައަޅައި ޑިމޮކްރެޓިކް އުސޫލަކުން ކައުންސިލްތައް އިންތިހާބު ކުރަން ފެށިތާ މިވީ 14 އަހަރުގެ ތާރީހުގައި ކައުންސިލްތައް މެދުވެރިކޮށް އެކަށޭނަ ނަތީޖާއެއް ނުކުތް ކަމަކަށް ގިނަ ބަޔަކު ގަބޫލެއް ނުކުރެ އެވެ. ކައުންސިލްތައް އެދެވޭ ގޮތެއްގައި ހިންގަން ކައުންސިލްތަކުގެ އެކުލެވުމަށް އެކި ވެރިކަންތަކުގައި އެކި ބަދަލު ގެނެސްފައި އެބަވެ އެވެ.

މިހާރުގެ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ޑރ. މުހައްމަދު މުއިއްޒު ހުށަހަޅުއްވަނީ ކައުންސިލަރުންގެ އަދަދު މަދު ކުރުމަށެވެ. އެމަނިކުފާނު ގަބޫލު ކުރައްވާ ގޮތުގައި ކައުންސިލްތަކުގެ އޮނިގަނޑު މިހާރު އޮތީ، ހަރަދު ބޮޑު ބަރުހެލި އޮނިގަނޑަކަށެވެ. ކައުންސިލްތަކުގެ ހިންގުން ހަރުދަނާ ކުރުމަށް އެމަނިކުފާނު ހުށަހަޅުއްވަނީ އެ މުޖުތަަމައެއްގެ އާބާދީއަކަށް ފެތޭ ވަރުގެ ކައުންސިލެއް އެކުލަވައިލުމަށެވެ.

ރައީސް ހުށަހަޅުއްވާ ހިޔާލަކީ ތިން ކައުންސިލަރުން އިންތިހާބު ކުރާއިރު އެއިން އެއް ކައުންސިލަރަކީ އަންހެނުން ތަމްސީލްކުރާ ކައުންސިލަރެވެ. އަދި ޒުވާނުން ތަމްސީލްކުރަން އެއް ކައުންސިލަރަކު އިންތިހާބު ކުރުމަށެވެ. ދެން އިންތިހާބުކުރާނީ ކައުންސިލްގެ ރައީސެވެ.

"މިފަދަ އޮނިގަނޑަކުން އަންހެނުން ރެޕްރެޒެންޓް ކުރެވިގެން ދާނެ، ޒުވާނުން ރެޕްރެޒެންޓްކުރެވިގެން ދާނެ، ދެން އެ ލިބޭ ބަޖެޓުގެ ބޮޑު ބައެއް، ސިވިލް ސާވެންޓުންނަށް ބޮޑު މުސާރައެއް ދެވޭ ގޮތަށް ބައްޓަން ކުރުމުން މާ ފުރިހަމައަށް ހިންގޭނެ، މުޅި ކައުންސިލް އުފާވެރިކޮށް މާ ރަނގަޅަށް ހިންގޭނެ،" އެމަނިކުފާނު ވިދާޅުވި އެވެ.

ނަމަވެސް އެ ރަށެއްގެ ކަންކަން އެ ރަށެއްގެ މުޖުތަމައަށް ދޫކޮށްލަން އިންތިހާއަށް ބާރުއަޅާ ވިސްނުމެއް ރަށްރަށުގެ މުޖުތަމައުގައި އިންތިހާއަށް އޮތް މި ޒަމާނުގައި އެއީ ލާމަރުކަޒީ ވިސްނުމަށް އޮތް އެންމެ އިންސާފުވެރި ގޮތް ހެއްޔެވެ؟ އޭގެ ފައިދާއާއި ގެއްލުން މިނަން އެބަ ޖެހެ އެވެ.

މަޝްވަރާއިން ކައުންސިލްތައް ހިންގުމުގެ ފަލްސަފާ

ކައުންސިލަރުންގެ އަދަދު ބަދަލު ކުރުމުގައި ވެސް މާޒީއެއް އެބަ އޮތެވެ.

ފެހި ގާނޫނު އަސާސީއަށް ފަހު ދައުލަތް ހިންގުމުގެ ފުރުސަތު ލިބެނީ ދެ ސިޔާސީ ޖަމާއަތަކަށެވެ. ދިވެހި ރައްޔިތުންގެ ޑިމޮކްރެޓިކް ޕާޓީ (އެމްޑީޕީ) އަދި އެ ޕާޓީއާ ވާދެވެރި ސިޔާސީ ޖަމާއަތަށެވެ. މިހާރު އެއީ ޕީޕަލްސް ނެޝަނަލް ކޮންގްރެސް (ޕީއެންސީ) އެވެ.

އެމްޑީޕީގެ ވިސްނުމަކަށް މިހާރު ފެންނަނީ ކައުންސިލަރުންގެ އަދަދު ގިނަކުރުމަށެވެ. ކައުންސިލަރުންގެ އަދަދު މަދުކުރުމަކީ ޕީއެންސީގެ ވިސްނުމަކަށް ވެއްޖެ އެވެ.

މިހާރު ކައުންސިލްތަކަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ އަދަދަކީ ލާމަރުކަޒީ ގާނޫނު ފުރަތަމަ ވުޖޫދުވި އިރު ހިމެނިފައިވާ އަދަދެކެވެ. އެމްޑީޕީގެ ފުރަތަމަ ސަރުކާރު، ކުރީގެ ރައީސް މުހައްމަދު ނަޝީދުގެ ވެރިކަމުގައި ނަމަވެސް އޭރު އެމްޑީޕީއާ ވާދަވެރި ސިޔާސީ ޕާޓީތަކުގެ މެޖޯރިޓީ އޮތް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަކުން ފާސްކުރި ގޮތެވެ.

ނަޝީދުގެ ވިސްނުމަކަށް އޮތީ ރާއްޖެ ހަތް ޕްރޮވިންސަކަށް ބެހުމަށް ފަހު އެ ޕްރޮވިންސްތަކުގައި މޭޔަރުން އިންތިހާބުކޮށްގެން ލާމަރުކަޒީ ސަރުކާރުތަކެއް ހިންގުމަށެވެ އެކަމަކު ރަށްރަށުގެ މުޖުތަމާއި އަތޮޅުތައް ހިންގުމުގެ ސަގާފަތް ދަމަހައްޓަން ވާދަވެރިން ބޭނުންވެ، އެ ވިސްނުމަށް ކައުންސިލްތައް އެކުލަވައިލެވިގެން ދިޔައީ އެވެ.

ނަމަވެސް ކައުންސިލަރުންގެ އަދަދު މަދުކުރުމުގެ ވިސްނުން ދެން އިސްވީ ޕީއެންސީ/ޕީޕީއެމުންނެވެ. ކުރީގެ ރައީސް އަބްދުﷲ ޔާމީނުގެ ވެރިކަމުގައި ކައުންސިލަރުންގެ އަދަދު މަދުކުރި އެވެ. މިހާރުގެ ރައީސް މުއިއްޒު އެ ހުށަހަޅުއްވަނީ ގާތްގަނޑަކަށް އޭރުގައި ކަނޑައެޅި އަދަދަށް ކައުންސިލަރުން އިންތިހާބު ކުރުމަށެވެ.

ކައުންސިލަރުންގެ އަދަދު ކުރިން އޮތް ވަރަށް އަނެއްކާ ވެސް މަތިކުރީ އެމްޑީޕީންނެވެ. އެމްޑީޕީގެ މެޖޯރިޓީ އޮތް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުންނެވެ. ކައުންސިލަރުންގެ އަދަދު މަދުކުރަން ޕީއެންސީން އަނެއްކާ ވެސް ބޭނުންވާއިރު އެމްޑީޕީން އޭގައި ކަންބޮޑުވުންތަކެއް އެބަ އޮތެވެ.

އެމްޑީޕީ ސަރުކާރުގެ ބައެއް ވަޒީރުންނާއެކު އަލީ ނިޔާޒު، އެމްޑީޕީ ކޮންގްރެސްގައި - ފޮޓޯ: މުހައްމަދު ޝާބިން / އަދަދު

ކައުންސިލަރުންގެ އަދަދު ގިނަކުރަން އެމްޑީޕީން މިހާ ބޭނުންވަނީ ކީއްވެ ހެއްޔެވެ؟

ނަވާރަވަނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ލާމަރުކަޒީ ކޮމިޓީގެ މުގައްރިރަކަށް ހުންނެވި އޭރުގެ ހުޅުމާލެ ދާއިރާގެ މެންބަރު އަލީ ނިޔާޒު ވިދާޅުވީ ކައުންސިލަރުންގެ އަދަދު ގިނަކޮށް ބޭއްވުމަށް އޭރުގެ މަޖިލީހުން ނިންމީ ޑިމޮކްރެޓިކް ހަމައިން މަޝްވަރާގެ އުސޫލުން ކައުންސިލްތައް ހިންގުމަށް ކަމަށެވެ.

"ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމުގެ އެއް ޕްރިންސިޕިލަކީ މަޝްވަރާއިން ނިންމުން، ކައުންސިލެއްގެ ނިންމުމުގައި ވެސް ސީދާ ވޯޓު ލެވޭ މީހުން އިތުރުކޮށްގެން، އެހެންވެގެން އޭރު މަޖިލީހުގައި އަބަދުވެސް އޮތް ކައުންސިލަރުންގެ އަދަދު މަދު ނުވުމުގެ ވިސްނުމެއް،" ނިޔާޒު ވިދާޅުވި އެވެ.

އޭރު ލާމަރުކަޒީ ކޮމިޓީގައި އިންނެވި، އުނގޫފާރު ދާއިރާގެ ކުރީގެ މެންބަރު މުހައްމަދު ވަހީދު (ވައްޑެ) ވެސް ވިދާޅުވީ އެންމެ ތިން ކައުންސިލަރުން ހަމަޖައްސައިފިނަމަ އެއީ މަދު ބަޔަކަށް މުޅި ރަށް ހިންގުމުގެ ކަންކަން ނިންމުމުގެ ބާރު ދެވޭތީ، ތިން ކައުންސިލަރުންނަކީ މާ މަދު އަދަދެއްގެ ގޮތުގައި ދެކިފައިވާނެ ކަމަށެވެ.

"ލާމަރުކަޒީ ގާނޫނުގައި ވެސް އޮންނާނެ، އޭގެ ބޭނުމަކީ ޑިމޮކްރެޓިކް އުސޫލުން ކައުންސިލް ހިންގުން، ދެން ތިން ކައުންސިލަރުން ތިބެންޏާ، އެކަކު ޗުއްޓީގައި ހުރެފިއްޔާ، ދެން ދެ މީހަކަށް އެބަ ގޮތް ނިންމޭ، ދެން އެއީކީ އާބާދީގެ ނަމުގައި މަޝްވަރާއިން ގޮތް ނިންމޭނެ އަދަދެއް ނޫން،" ވައްޑެ ވިދާޅުވި އެވެ.

އެއީ ވެސް ތެދެކެވެ. އާބާދީގެ ވާހަކަ ދައްކާނަމަ ކުދި އާބާދީގެ ރަށްރަށުން އެއް ސިޔާސީ ފިކުރެއްގެ އެއް އާއިލާއެއްގެ ބަޔަކު ވެސް އިންތިހާބުވެ އެވެ. އެހެންކަމުން ކައުންސިލަރުންގެ އަދަދު މަދުކޮށްފިނަމަ، އެ ރަށެއްގެ އިދާރީ ހިންގުމާއި ވަސީލަތްތަކުގެ ނިންމުން ދޫކޮށްލެވެނީ މަދު ބަޔެއްގެ އަތްމައްޗަށެވެ.

ހަރަދު ކުޑަކުރެވޭނެ އެހެން ގޮތްތައް އެބަހުރި

ރާއްޖޭގެ އާބާދީ ބެހިފައި އޮންނަ ގޮތަށް ބަލާއިރު، އޭގެ 62 ޕަސެންޓު ރަށްތަކަކީ ދިރިއުޅޭ އާބާދީގައި 1،000 މީހުން ހަމަ ނުވާ ރަށްރަށެވެ. 2022 ވަނަ އަހަރުގެ ބޯހިމެނުމުގެ ނަތީޖާއިން ދައްކާ ގޮތުން ރާއްޖޭގެ މީހުން ދިރިއުޅޭ ރަށްތަކުގެ ތެރެއިން 1،000 މީހުން ހަމަނުވާ 117 ރަށް އެބަ އޮތެވެ. އަދި ދިރިއުޅޭ އާބާދީގައި 500 މީހުން ވެސް ހަމަނުވާ 40 ރަށް އެބަ އޮތެވެ.

މި ރަށްރަށުގެ އިތުރުން އާބާދީ ބޮޑު ރަށްރަށް ވެސް ހިމެނޭ ގޮތަށް ކައުންސިލަރުންގެ މުސާރައަށް މަހެއްގެ މައްޗަށް މިހާރު ހަރަދު ވާނީ ޖުމްލަ 13.3 މިލިއަން ރ. އެވެ، އެއީ އަހަރަކަށް 159 މިލިއަން ރ. އެވެ. މިހާރު މަދުކުރަން ބުނާ ނިސްބަތުން އެއިން ސަލާމަތް ކުރެވެނީ ގާތްގަނޑަކަށް 6.7 މިލިއަން ރ. އެވެ.

ހުޅުމާލެ ދާއިރާގެ ކުރީގެ މެންބަރު އަލީ ނިޔާޒު ވިދާޅުވީ ހަރަދު ކުޑަކުރުމުގެ ވިސްނުމުގައި އެއީ ކޮންމެހެން ކުރަން ލާޒިމު ކަމެއް ގޮތަށް އޭނާއަށް ފެނިވަޑައިނުގަންނަވާ ކަމަށެވެ. އެއަށް ވުރެ ވެސް ހަރަދުކުޑަކުރަން ޖެހޭ އަދި ކަނޑާލަން ޖެހޭ ބޭކާރު ހަރަދުތައް އެބަ ހުރި ކަމަށެވެ.

އަދި ރަށްރަށުގެ ކައުންސިލަރުންގެ އަދަދު މަދުނުކޮށް ވެސް ހަރަދު ކުޑަކުރެވޭނެ ގޮތްތައް އެބަހުރި ކަން ނިޔާޒު ފާހަގަ ކުރެއްވި އެވެ. އެންމެ ފުރަތަމަ ކައުންސިލްތަކުގެ އޮނިގަނޑު އެކުލަވާލި ގޮތާއި މިހާރު ކައުންސިލްތަކުގެ އޮނިގަނޑާ ވެސް ތަފާތުތަކެއް އެބަ ހުއްޓެވެ. އޮނިގަނޑަށް މައި ބަދަލުތަކެއް ގެނެސްފައިވަނީ ވެސް، ނިޔާޒު ވެސް ފާހަގަ ކުރެއްވި ފަދައިން، މިދިޔަ މަޖިލީހުގަ އެވެ.

ކުރިން ކޮންމެ 5،000 މީހަކު ތަމްސީލްވާނެ ގޮތަށް ކޮންމެ އަތޮޅަކަށް ވަކި މެންބަރުންތަކެއް އަތޮޅު ކައުންސިލަށް އިންތިހާބު ކުރަމުން ދިޔަ އެވެ. ނަމަވެސް ފަހުން ގެނައި ވިސްނުމަކީ ކޮންމެ ރަށެއްގެ ރަށު ކައުންސިލް ރައީސް އަތޮޅު ކައުންސިލްގެ މެންބަރަކަށް ހެދުމެވެ. ދެން މުޅި އަތޮޅުން ވޯޓުދީގެން އިންތިހާބުކުރާ އަތޮޅު ކައުންސިލްގެ ރައީސް، އެ ކައުންސިލްގެ ރިޔާސަތު ބެލެހެއްޓުމެވެ.

ޑިމޮކްރެޓްސްގެ ފައުންޑިން މެންބަރުންނާއެކު، ވައްޑެ މަޖިލީހުގެ ކުޑަދަށުގައި - ފޮޓޯ: އަބްދުﷲ އިޔާން / އަދަދު

ނިޔާޒު ވިދާޅުވި ގޮތުގައި އެ މަޖިލީހުގައި ދެން މަޝްވަރާ ކުރެވުނު ކަމަކީ ޕާޓް-ޓައިމް ކައުންސިލަރުންތަކެއް ބޭއްތިބުމުގެ ވިސްނުމެކެވެ. ހަރަދު ކުޑަކުރަން ޖެހިފައިވާ ހާލަތެއް އޮތް ނަމަ، އެއީ ކުރެވިދާނެ ކަމެކެވެ.

މީގެ ވިސްނުމަކީ ރަށު މީހުންގެ އިތުބާރު ނުވަތަ ތާއީދު ވެސް އޮތް މީހުންތަކެއް ކައުންސިލްގެ ނިންމުމުގައި ސީދާ ބައިވެރިވުމެވެ. މި ކައުންސިލަރުންގެ ހަމައެކަނި މަސްއޫލިއްޔަތަކަށް ވެސް ވާނީ މީހުންގެ ހިޔާލު ހޯދައިގެން ކައުންސިލްގެ ޖަލްސާތަކުގައި ބައިވެރިވެ ނިންމުންތަކުގައި ވޯޓު ދިނުމެވެ. މަހު މުސާރައެއްގެ ބަދަލުގައި މި ކައުންސިލަރުންނަށް ދޭން ޖެހޭނީ ބައިވެރިވާ ޖަލްސާއަށް ވަކި އަދަދެއްގެ އެލަވަންސެކެވެ.

މި ގޮތަށް އިންތިހާބުކުރާ ޕާޓް-ޓައިމް ކައުންސިލަރުންނަށް އެހެން ވަޒީފާ އަދާ ނުކުރުމުގެ ޝަރުތެއް ވެސް ނުކުރާނެ އެވެ. މި ވިސްނުމުގެ އޮނިގަނޑުތަކުގައި މުޖުތަމައެއްގެ އެކި ޒިންމާދާރު ވަޒީފާތަކާއި، ޕަބްލިކް ސާވިސްގެ ހިދުމަތްތެރިންނަށް ވެސް ކައުންސިލްގެ ނިންމުންތަކުގައި ސީދާ ބައިވެރިވުމުގެ ފުރުސަތު ލިބޭނެ އެވެ. މިއީ ބައެއް ގައުމުތަކުގައި ފަރިތަކުރަމުން ވެސް ދާ ގޮތެކެވެ.

އޭރު ލާމަރުކަޒީ ކޮމިޓީގައި އިންނެވި އަދި އެމްޑީޕީގެ މެނިފެސްޓޯތައް އެކުލަވާލުމުގައި ބައިވެރިވެފައިވާ ވައްޑެ ވެސް ތާއީދު ކުރައްވަނީ އެ ވިސްނުމަށެވެ.

"އަތޮޅު ކައުންސިލްގައި ބައިވެރިވަނީ މި ރަށު ކައުންސިލްގެ ރައީސް، އެހެންވިއްޔާ ރަށު ކައުންސިލްގެ ރައީސް އެއީ ފުލްޓައިމް ކައުންސިލަރަކަށް ކަނޑައެޅުމަށް ފަހު، ދެން ސިޓިން އެލަވަންސްއެއް ދޭ ގޮތަށް، ޕާޓް-ޓައިމް ކައުންސިލަރުން ބޭއްތިބިދާނެ، އޭރަށް ކައުންސިލަރުންގެ އަދަދު އިތުރު ވެސް ކުރެވޭނެ،" ވައްޑެގެ ހިޔާލު ކިޔައިދެއްވި އެވެ.

ވައްޑެ ދެން ދެއްވި ހިޔާލަކީ ކައުންސިލްތަކުގައި އަންހެނުން ތަމްސީލްކުރާ އަންހެން ކައުންސިލަރުން ތިބުމާއެކު، އަންހެނުންގެ ތަރައްގީއަށް މަސައްކަތްކުރާ ކޮމިޓީތައް އުވާލުމެވެ. އެ ކޮމިޓީ ނެތަސް، މިހާރު އޮތް އޮނިގަނޑުގައި އަންހެނުންގެ ތަމްސީލްވުން ކައުންސިލްގައި އޮތުމުން އަންހެނުންގެ ތަރައްގީއަށް މުޖުތަމައުގައި ހިންގާ ހަރަކާތްތައް ކައުންސިލަށް ހިންގޭނެ ކަމަށް އޭނާ ދެކެވަޑައިގަންނަވަ އެވެ.

ސަރުކާރުން ބުނީ ހިޔާލުތަކަށް ފުރުސަތު ދޭނެ ކަމަށް

ރައީސް މުއިއްޒުގެ ވާހަކަފުޅުގައި ވެސް ފާހަގަކުރެއްވި ގޮތުގައި އެއީ ލޯކަލް ގަވަނަންސް މިނިސްޓްރީއާއި ގައުމީ ޔުނިވާސިޓީން ގުޅިގެން ހިންގާ އިލްމީ ދިރާސާއަށް އެމަނިކުފާނުގެ ތަޖުރިބާއިން ދޫކޮށްލެވި ހިޔާލެވެ.

ލޯކަލް ގަވަނަންސް މިނިސްޓަރު އާދަމް ޝަރީފް ވިދާޅުވީ ހަތް އަހަރު ހައުސިން މިނިސްޓަރަކަށް ހުންނަވާފައި ތިން އަހަރު ދުވަހު ވެރިރަށް މާލެ ސިޓީގެ މޭޔަރު ކަމުން ލިބިވަޑައިގެންނެވި ތަޖުރިބާއިން އެމަނިކުފާނު އެ ދެއްވާ ހިޔާލުގައި ބުރަދަނެއް ވެސް ދޭން ޖެހޭ ކަމަށެވެ.

"ރާއްޖޭގައި މި ތިއްބެވި ސިޔާސީ ލީޑަރުންގެ ތެރެއިން ރައީސް މުއިއްޒަކީ، ކައުންސިލްތައް އުފެދުނު ފަހުން އެންމެ ގިނަ ދުވަހު ވަޒީރަކަށް ހުންނެވި ބޭފުޅާ، އަދި އޭގެ ފަހުން މާލޭގެ މޭޔަރު ކަން ވެސް ކުރައްވާފައި، އަޅުގަނޑު ދެކޭ ގޮތުގައި ރައީސްގެ ވާހަފުޅަކީ ހަމަ ބުރަދަން ދޭން ޖެހޭ ވާހަކަފުޅެއް،" އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

އެ ހިޔާލަށް ބުރަދަން ދެއްވި ނަމަވެސް ގައުމީ ޔުނިވާސިޓީގެ އިލްމީ ދިރާސާއަށް ފަހު ގިނަ ބަޔެއްގެ ހިޔާލާއި މަޝްވަރާ އޭގައި ހޯއްދަވާނެ ކަމަށް މިނިސްޓަރު އާދަމް ޝަރީފް ވިދާޅުވި އެވެ.

"ސިޓިން [އެލަވަންސް ލިބޭ ޕާޓް-ޓައިމް] ކައުންސިލަރުން ތިބުން، އެއީ އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތްތޯ، އެ ހިންގާނީ ކިހިނެއްތޯ، އެ ފޯމިއުލާ މަސައްކަތް ކުރާނީ ކިހާވަރަކަށްތޯ، އެ ކަންކަން ވެސް ބަލާނެ، އެ ބަލައިލުމަކީ ނެތް ކަމެއް ނޫން، އަޅުގަނޑުމެންގެ އެޖެންޑާގައި ވެސް އޮތް ކަމެއް،" އާދަމް ޝަރީފް ވިދާޅުވި އެވެ.

ލޯކަލް ގަވަރުމަންޓް މިނިސްޓަރު އާދަމް ޝަރީފާއި ރައީސް ޑރ. މުހައްމަދު މުއިއްޒު - ފޮޓޯ: މިރާޝް ނާޝިމް / އަދަދު

މިނިސްޓަރުގެ އަމިއްލަފުޅު ހިޔާލު ހިއްސާކުރައްވަމުން ވިދާޅުވީ މީގައި މުހިންމީ ކައުންސިލަކަށް ވެސް ކަންކަން ނިންމުމުގައި އޭގެ އެންމެ ރަނގަޅު ރައުޔައާއި ލަފާއާއި ހިޔާލު ލިބޭނެ ގޮތަކަށް ކައުންސިލްގެ ހިންގުން ބައްޓަން ކުރުން ކަމަށެވެ.

ކައުންސިލަށް ލަފާ ދޭނެ ރަށުގެ އެކި ތަޖުރިބާކާރުންގެ މައްޗަށް އެކުލަވައިލެވޭ އެކިއެކި ސްޓޭންޑިން ކޮމިޓީތަކެއް އެކުލަވައިލުމެވެ. އެކަމާ ގުޅުން ހުރި ނިންމުމެއް އެ ކޮމިޓީއެއް މެދުވެރިކޮށް ނިންމޭ ގޮތަށް ހަމަޖެއްސުމެވެ. އަދި އެ ކޮމިޓީގެ މެންބަރުންނަށް އެލަވަންސެއް ވެސް ކަނޑައެޅިދާނެ ކަމަށެވެ.

"ކޮންމެ ރަށަކު ވެސް އެބަ ތިބޭ، ތައުލީމީ ހިދުމަތްތެރިން، ސިއްހީ ހިދުމަތްތެރިން، މިފަދަ ތަފާތު ދާއިރާތަކުގެ ތަފާތު ފިކުރުތަކުގެ އެކި ތަޖުރިބާކާރުން، އެފަދަ މީހުންގެ އެކި ސްޓޭންޑިން ކޮމިޓީތައް އެކުލަވައިލުމަކީ ހަމަ އޭގައި މާ ރަނގަޅު ވިސްނުމަކަށް ވާނެ،" މިނިސްޓަރު ވިދާޅުވި އެވެ.

ސަރުކާރުން ފަހުގެ ނިންމުމެއް ނިންމުމުގެ ކުރިން ގިނަ ބަޔެއްގެ ހިޔާލާއި މަޝްވަރާ އަދި ބަހުސް ކުރުމުގެ ފުރުސަތުތައް ދެއްވާނެ ކަމުގެ ޔަގީން ކަން މިނިސްޓަރު ދެއްވި އެވެ. އަދި މަޝްވަރާގެ ފަލްސަފާ ހަނި ކުރުމުގެ ވިސްނުމެއް ސަރުކާރުގައި ނެތް ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

---

ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމު ތަންފީޒު ނުވާ ކަމީ ގަބޫލުކުރަން ޖެހޭ ހަގީގަތެކެވެ. އަތޮޅުގެ ރަށްރަށާއި ފަޅުތައް ހިމެނޭހެން ގުދުރަތީ ވަސީލަތްތައް ބޭނުންކުރާނެ ގޮތް އަދިވެސް ނިންމަނީ މައި ސަރުކާރުންނެވެ. އެ ސަރަހައްދެއްގެ ޓެކްސް އާމްދަނީ އަދިވެސް އެއްކުރަނީ މަރުކަޒީ ސަރުކާރަށެވެ. އަތޮޅަށާއި ރަށަށް ލިބެނީ މައި ސަރުކާރުން ފާސްކުރާ ބަޖެޓުގެ ފަސް ޕަސެންޓުގެ ބްލޮކް ގްރާންޓެކެވެ.

މައި ސަރުކާރުގެ ބާރުވެރިކަން ބޮޑުކޮށް އޮތް ނަމަވެސް ރަށުގެ އިދާރީ ހިންގުމާއި ބިމު ކުއްޔާއި ބިން ބޭނުންކުރާނެ ގޮތް ނިންމުމުގެ މަދު ބާރުތަކެއް ރަށު ކައުންސިލަށް ފަހިވެފައި އެބަ އޮތެވެ. ކައުންސިލަރުން މަދުކުރުމުގެ ވިސްނުމަކުން، ފަހަރުގައި އެ ލެއްޕެނީ ރަށުގެ މުޖުތަމައަށް އެ ރަށް ހިންގަން މިހާރު ހުޅުވައިދެވިފައިވާ ކުޑަ ދޮރެވެ.