ޕީޕީއެމް/ޕީއެންސީގެ ރިޔާސީ ކެންޑިޑޭޓު އަދި ކުރީގެ ރައީސް އަބްދުﷲ ޔާމީންގެ ކެންޑިޑެސީ މައްސަލާގައި، ރައީސްކަމަށް ވުމަށް އޮންނަ , ޖިނާއީ ހުކުމެއް ނެތުމުގެ ޝަރުތު މާނަ ކުރުމުގެ ބޮޑު ބަހުސެއް ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ޝަރީއަތުގައި ކުރިއަށް ގެންގޮސްފި އެވެ.

އެ މައްސަލާގައި މިއަދު ބޭއްވި އަޑު އެހުން ހަތްގަޑިއިރަށް ވުރެ ދިގުކޮށް ކުރިއަށް ގެންދިޔަ އެވެ.

ރިޔާސީ ކެންޑިޑޭޓަކަށް ވުމުގެ ޝަރުތު އެމަނިކުފާނުގެ ހަމަނުވާ ކަމަށް އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނުން ނިންމީ، އެމްއެމްޕީއާރްސީ މެދުވެރިކޮށް ވ. އާރަށު ދޫކުރުމުގެ ތެރެއިން ރިޝްވަތު ނަންގަވައި ފައިސާ ލޯންޑާ ކުރެއްވިކަން ސާބިތުވެ ކްރިމިނަލް ކޯޓުން ޔާމީނަށް އިއްވާފައިވާ 11 އަހަރުގެ ޖަލު ހުކުމް ދެމިއޮތުމުންނެވެ.

ސުޕްރީމް ކޯޓުގައި މިއަދު ހަވީރު 4:00 ޖަހާއިރުން ފެށިގެން މިރޭ 11:00 ޖެހުމާ ހަމައަށް ކުރިއަށް ދިޔަ ކެންޑިޑެސީ މައްސަލާގައި ޔާމީންގެ ފަރާތުން ހުށަހެޅި މައިގަނޑު ނުކުތާއަކީ ގާނޫނު އަސާސީގެ 109 ވަނަ މާއްދާގެ (ޅ) މާނަކޮށްދިނުމަށެވެ.

ގާނޫނީ އަސާސީގެ އެ މާއްދާގައި އެ ބުނާ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއަށް ވުމުގެ އެއް ޝަރުތަކީ، ޖިނާއީ ކުށެއްކުރިކަން ސާބިތުވެގެން 12 މަސް ދުވަހަށް ވުރެ ދިގު މުއްދަތެއްގެ ހުކުމެއް އޮތް ނަަމަ، އެ ހުކުމް ތަންފީޒުކޮށް ނިމުނުތާ ނުވަތަ ކަނޑައެޅުނު އަދަބު މައާފު ކުރެވުނުތާ ތިން އަހަރު ވެފައިވާ މީހަކަށް ވުމެވެ.

ހައްގެއް ހަނިވާ ގޮތަށް މާނަ ނުކުރެވޭނެ؛ ޔާމީންގެ ވަކީލު

ނިހާއީ ހުކުމެއް ކަމަށް ބަލާނީ މައްސަލައެއް ދަށު ކޯޓުން ނިންމުމުން މަތީ މަރުހަލާގެ ދެ ކޯޓުން އެކަމާ މެދު ގޮތެއް ނިންމައި ހުކުމް ކުރުމުންނެވެ. އެންމެ މަތީ މަރުހަލާ ސުޕްރީމް ކޯޓުން މައްސަލަ ބަލައި ނުނިމުނަސް، އިސްތިއުނާފުގެ މުއްދަތުގެ ތެރޭގައި އިސްތިއުނާފު ނުކޮށްފި ނަމަ އެ ހުކުމެއް ނިހާއީ ހުކުމަކަށް ވާނެ އެވެ.

ޔާމީންގެ ވަކީލު ހަމްޒާގެ ނުކުތާއަށް ބާރު ދިނުމަށް ދެއްކެވީ ގާނޫނު އަސާސީގެ 69 ވަނަ މާއްދާ އެވެ.

ގާނޫނު އަސާސީގެ 69 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާން ކުރަނީ، ގާނޫނު އަސާސީން ކަށަވަރުކޮށްދީފައިވާ އެއްވެސް އަސާސީ ހައްގެއް އަދި އެއްވެސް މިނިވަންކަމެއް ނިގުޅައިގަނެވޭނެ ގޮތަށް ގާނޫނު އަސާސީ މާނަ ނުކުރެވޭނެ ކަމަށެވެ.

"މި ހާލަތުގައި އެބަ އޮތް އިސްތިއުނާފުގެ ހައްގު، ޝަރީއަތުގެ ތިން މަރުހަލާއަކީ ގާނޫނު އަސާސީން ކޮންމެ ފަރުދަކަށް ވެސް ޔަގީންކޮށްދޭ ހައްގެއް، އަދި އިންތިހާބީ ހައްގު، އެއީ ފަރުދަކަށް [ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި] މި ކުރިމަތިލެވެނީ އެންމެ ގިނަ ވެގެން ވެސް އަށް ފަހަރު،" ހަމްޒާ ވިދާޅުވި އެވެ.

އީސީގެ ރައްދު؛ ކުށްވެރިޔަކަށް އިސް މަގާމުތަކުގައި ނުތިބެވޭ

އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަންގެ ވަކީލް މަހްފޫޒް ސައީދު ވިދާޅުވީ ހުކުމް ނިހާއީ ނުވާ ނަމަ ރައީސް ކަމަށް ކުރިމަތިލެވޭ ގޮތަށް ގާނޫނު އަސާސީ މާނަ ކޮށްފި ނަމަ ރައީސްގެ މަގާމާއި ދައުލަތުގެ އެހެން މަގާމުތަކުގައި ބޮޑެތި ކުށްވެރިން ތިބުމުގެ ފުރުސަތު ހުޅުވިގެންދާނެ ކަމަށެވެ.

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންނާއި، ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންނާއި، ދައުލަތުގެ އެކި މުއައްސަސާތަކާއި، މިނިވަން މުސްތަގިއްލު މުއައްސަސާތަކުގެ މެންބަރުންނަށް ވެސް ޖިނާއީ ހުކުމުތަކަށް ޝަރުތުތަކެއް އެބަ އޮވެ އެވެ.

އެއީ ނިހާއީ ހުކުމުގެ ގޮތުގައި މާނަކޮށްްފިނަމަ، މިއިން ކޮންމެ މަގާމެއްގައި ވެސް ކުށްވެރިން ތިބުމުގެ ފުރުސަތު އޮންނާނެ ކަމަށް މަހުފޫޒު ވިދާޅުވި އެވެ. ނަމަވެސް ގާނޫނު އަސާސީ ޑްރާފްޓްކުރި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންގެ ވިސްނުން އެ ގޮތަށް އޮންނާނެ ކަމަށް ގަބޫލު ނުކުރައްވާ ކަމަށެވެ.

"ކުށް ސާބިތުވެ ޖަލުގައި ތިއްބެވި ކަމުގައިވީ ނަމަވެސް މައްސަލަ އިސްތިއުނާފް ކޮށްފައި އޮތީތީ އެ ބޭފުޅުން އެ ތިބީ ކުރިމަތިލައިގެން ހޮވިފައި، އަޅުގަނޑުގެ ސުވާލަކީ މިހެން ހައްދަވާފައި އޮވެދާނެތޯ ގާނޫނު އަސާސީ ހެދި މަޖިލީހުން،" މަހުފޫޒު ސުވާލު ކުރެއްވި އެވެ.

އިންތިހާބުވެ ހުކުމް ނިހާއީވާ ހާލަތުގައި ފަރުވާ އެބަ އޮތް؟

މިހާރު އޮތް ހާލަތުގައި ޔާމީނަށް ވާދަކުރަން ފުރުސަތުދީ، އެމަނިކުފާނު އިންތިހާބުވެގެން ވެރިކަމާ ހަވާލުވެވަޑައިގަންނަވާ ފަހުން އެމަނިކުފާނަށް އިއްވާފައިވާ ހުކުމް ނިހާއީ ވެއްޖެނަމަ އެ ވަގުތުން ފެށިގެން ރައީސަކަށް ވުމުގެ ޝަރުތު އެބަ ގެއްލެ އެވެ.

ގާނޫނު އަސާސީގައި އޭގެ ފަރުވާ ވެސް ދީފައިވާ ކަމަށް ވަކީލު ހަމްޒާ ވިދާޅުވި އެވެ. އެ ފަރުވާގެ ގޮތުގައި ހަމްޒާ ފާހަގަ ކުރެއްވީ ދައުރުގެ މެދު ތެރެއިން ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ މަގާމު ހުސްވެއްޖެ ހާލަތެއްގައި، އެ މަގާމާ ހަވާލުވެވަޑައިގަންނަވާނީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ނައިބު ކަން ގާނޫނު އަސާސީގައި ބުނެފައި އޮތުމެވެ.

"ޖަލު ހުކުމް ނިހާއީ ވުމުގެ ކުރިން ވެސް ޖަލު ހުކުމް ބާތިލުނުވެ ހައި ކޯޓުގެ މަރުހަލާއިން ގޮސްފި ނަމަވެސް، ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ނައިބަށް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ މަސްއޫލިއްޔަތުތައް އުފުލޭނެ،" ހަމްޒާއަށް އޭގެ ފަރުވާއަށް ފެނިވަޑައިގަންނަވާ ގޮތް ވިދާޅުވި އެވެ.

ހަމްޒާގެ އެ ވާހަކައަށް ރައްދު ދެއްވަމުން އީސީގެ ވަކީލު މަހުފޫޒު ވިދާޅުވީ، ގާނޫނު އަސާސީގައި ބަޔާން ކުރާ ޝަރުތަކީ ނިހާއީ ހުކުމެއް ކަމަށް ބަލައިފިނަމަ، ކެންޑިޑޭޓުގެ ރަނިން މޭޓަށް ވެސް ހިނގަން ވާނީ އެ އުސޫލެވެ. އެހެންވެއްޖެނަމަ ރައީސާއި ނައިބު ރައީސް އެއް ފަހަރާ ވެސް އެ ހާލަތަކަށް ގޮސްދާނެ ކަމަށެވެ.

"ކެންޑިޑޭޓު އަދި ރަނިން މޭޓަށް ވެސް އޮވެދާނެ ނިހާއީ ނުވެ އޮތް ދަށު ކޯޓު މަރުހަލާގައިވާ ހުކުމެއް، ކެންޑިޑޭޓު އަދި ރަނިން މޭޓު ވެސް އިންތިހާބުވީ، އިންތިހާބުވާ ފަހުން ކެންޑިޑޭޓު އަދި ރަނިން މޭޓަށް އޮތް ހުކުމް ވެސް ނިހާއީވީ، އޭރަށް ދައުލަތް ދާނީ ގާނޫނީ ހުސް ކަމަކަށް،" މަހުފޫޒު ވިދާޅުވި އެވެ.

ނިހާއީ ލަފުޒު ނެތުމުން ފަނޑިޔާރުންގެ ސުވާލުތަކެއް

ގާނޫނު އަސާސީގެ 109 ވަނަ މާއްދާގެ (ޅ) ގައި ބަޔާން ކުރާ ހުކުމުގެ ޝަރުތަކީ ނިހާއީ ހުކުމެއް ކަމަށް ޔާމީނާއި ޕީޕީއެމްގެ ފަރާތުން ވަކާލާތު ކުރައްވާއިރު އެ މާއްދާގައި ސާފުކޮށް އެހެން ނުލިޔެ އޮތީ ކީއްވެގެންތޯ ފަނޑިޔާރު ހުސްނުއްސުއޫދު ސުވާލު ކުރެއްވި އެވެ.

އޭގެ ޖަވާބުގައި ޔާމީންގެ ވަކީލު ހަމްޒާ ފާހަގަ ކުރެއްވި ކަމަކީ އޭރު ގާނޫނު އަސާސީ އެކުލަވާލުމުގެ މަސައްކަތް ކުރަމުން ދަނިކޮށް ދައްކަވާފައިވާ ވާހަކަތަކެވެ. އެ ގޮތުން ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ މެންބަރަކަށް ހުންނެވި އަހުމަދު މުއިއްޒުގެ ވާހަކަތަކެވެ.

މުއިއްޒު ވިދާޅުވެފައިވަނީ، ޒިމްބާބުވޭ ފަދަ ގައުމުތަކުގައި ވެސް އިސްތިއުނާފު މަރުހަލާ ނިމިފައިނުވާ ހުކުމެއް އޮތަސް ވާދަނުކުރެވޭ ގޮތަށް އޮތުމުން ފަހު ވަގުތު އިންތިހާބުގައި ވާދަނުކުރެވޭ ގޮތް ހަދަން އިދިކޮޅު ލީޑަރުންނަށް ހުކުމް ކޮށްފައި އޮތުމުން އެ ޖާގަ ދެވިގެން ނުވާ ކަމަށެވެ.

މުއިއްޒުގެ އެ ވާހަކަ ފާހަގަ ކުރެއްވުމަށް ފަހު ހަމްޒާ ވެސް ވިދާޅުވީ ޒަމާންތަކެއް ވަންދެން ހުދުމުހުތާރު އަދި އެކަކު އަތް މަތީ ދައުލަތުގެ ބާރުތައް އޮންނަ ނިޒާމެއްގައި އޮތް ކަމަށެވެ. އަދި އެ ސިފަތަކާ ދުރަށް ޑިމޮކްރެޓިކް ނިޒާމެއް ގެނައި ފަހުން އަދި މާ ގިނަ ދުވަސްތަކެއް ނުވާ ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

ފަނޑިޔާރު އަޒުމިރަލްދާ ވެސް އެ މައުޟޫއުގައި ގިނަ ސުވާލުތަކެއް ކުރެއްވި އެވެ. އެ ގޮތުން ޝަރުތު ބަޔާންކުރާ މާއްދާގައި "ނިހާއީ" ގެ ލަފުޒު ނެތި އަދި ހަމައެކަނި "ހުކުމު" އޮވެފައި، އެއީ ނިހާއީ ހުކުމް ގޮތުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ އެއްވެސް ޑިމޮކްރެޓިކް ގައުމެއް އޮތްތޯ ސުވާލުކުރެއްވި އެވެ.

އަދި ޖިނާއީ މައްސަލައެއްގައި ހުކުމެއް ތަންފީޒުކުރާ ފަރާތަކަށް އިންތިހާބީ ހައްގު ދެވޭ ގައުމުތަކެއް ވިދާޅުވުމަށް ވެސް އަޒުމިރަލްދާ އެންގެވި އެވެ.

އޭގެ ޖަވާބުގައި، ހަމްޒާ ފުރަތަމަ ވެސް ފާހަގަ ކުރެއްވީ މި މައްސަލައަށް ތަދައްހުލުވި އެޓާނީ ޖެނެރަލްގެ އޮފީހުން ހުށަހަޅާފައިވާ "ރިޕޯޓް އޮން އެކްސްކިލިއުސިވް އޮފެންޑާސް އޮފް ޕާލިއަމެންޓް" ނަމަކަށް ކިޔާ ރިޕޯޓެކެވެ.

އެ ރިޕޯޓަށް ހަވާލާދީ، ހަމްޒާ ވިދާޅުވީ ޑިމޮކްރެޓިކް ގިނަ ގައުމުތަކުގައި ވެސް ރައީސަކަށް ނުވަތަ ބޮޑު ވަޒީރަކަށް ވުމުގެ ޝަރުތުގެ ގޮތުގައި އޮންނަނީ ނިހާއީ ހުކުމެއް ކަމަށެވެ.

އެ ގައުމުތަކުގައި ނިހާއީ ހުކުމެއްގެ ގޮތުގައި ޝަރުތު ކަނޑައަޅާފައި އޮންނަނީ ގާނޫނު ހަދާ މަޖިލިސް ނުވަތަ ލެޖިސްލެޓިވުންތޯ އަޒުމިރަލްދާ ސުވާލު ކުރެއްވި އެވެ.

"ތި ދެންނެވި މިސާލުތަކުން ލެޖިސްލެޓިވް އިން ތޯ އެ ގޮތަށް ކަނޑައަޅާފައި އޮންނަނީ، ނުވަތަ ކޯޓުތަކުންތޯ،" އަޒުމިރަލްދާ އެއްސެވި އެވެ.

ހަމްޒާ ދެން އޭގެ ޖަވާބުގައި، އިޝާރާތް ކުރެއްވީ ޔުރަޕިއަން ޔުނިއަންގެ ކޮންވެންޝަން އޮފް ހިއުމަން ރައިޓްސްގެ އުސޫލަށް ރިއާޔަތް ކުރެއްވުމަށެވެ. އޭގައި ބަޔާން ކުރަނީ ޝަރުތަކަށް ކުރިމަތިކުރެވިފައި އޮންނަން ވާނީ ނިހާއީ ހުކުމެއް ކަމަށެވެ.

ނިހާއީ ހުކުމެއްކަން ބާރު ލިބިދޭ ގާނޫނީ އެހެން މާއްދާތަކެއް އޮތްތޯ ވެސް ތަކުރާރުކޮށް އަޒުމިރަލްދާ ތަކުރާރުކޮށް ސުވާލު ކުރެއްވި އެވެ. އޭގެ ޖަވާބުގައި ހަމްޒާ އިޝާރާތް ކުރެއްވީ، ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ބައެއް ގަޒިއްޔާތަކަށެވެ. އެ ގަޒިއްޔާތަކުގައި ވަނީ ނިހާއީ ހުކުމެއް ނެތުމުން މަގާމެއް ދަމެހެއްޓުމަށް ހުކުމްކޮށްފަ އެވެ.

ދެން އޮންނަނީ ހުކުމް؛

މައްސަލައިގައި ހިމެނޭ އީސީއާއި، ޔާމީނުގެ އިތުރުން މައްސަލައަށް ތަދައްހުލުކުރި އޭޖީ އޮފީހާއި ތަދައްހުލުވާން އެދުމުން އެ ފުރުސަތު ދިން ޕީޕީއެމަށް ނުކުތާތަކާއި ރައްދުތައް ދިނުމަށް ފުރުސަތު ދީ ނިންމާލާފައިވެ އެވެ.

ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ހަތް ފަނޑިޔާރުންގެ ފުލް ބެންޗުން ބެއްލެވި އެ މައްސަލައިގެ އަޑުއެހުންތައް ނިންމާލީ ކަމަށް، ބެންޗުގެ ރިޔާސަތު ބެލެހެއްޓެވި އުއްތަމަ ފަނޑިޔާރު އަހުމަދު މުއުތަސިމް އަދުނާން އިއުލާންކުރެއްވި އެވެ.