އެއްސަހަރެއްގައި އުޅުނު ދަނޑުވެރި ދެމަފިރިއަކު ގެންގުޅުނު ހިމާރެކެވެ. އުމުރުން ދުވަސްވެ މުސްކުޅިވެ އެސޮރުގެ ގައިބާރު ދެރަވެއްޖެއެވެ. އެޔާއެކު އެސޮރު ބޭނުންކޮށްގެން ކުރެވޭ ދަނޑުވެރިކަމުގެ މަސައްކަތްތަކާއި ތަކެތި އުފުލުމުގައި އެސޮރު ބޭނުންކުރުން ދަތި އުނދަގޫކަމަށްވެއްޖެއެވެ. އެހެންވެ އެ ހިމާރު ވިއްކާލާފައި އެޔަށްވުރެ ތަންކޮޅެއް ޅަ ބަދަވި ހިމާރެއް ގަތުމުގެ އުންމީދުގައި އެހިމާރު ހިފައިގެން ދަނޑުވެރިޔާ ބާޒާރަށް ދިޔައެވެ. އެކި ދިމާދިމާއަށް ގޮސް އެކި މީހުންނާ ވާހަކަދައްކައިގެން އެދުވަހުގެ އިރުއޮއްސެނިކޮށް ފަންސާސް ލީރާއަށް ހިމާރު ވިއްކާލެވޭ ގޮތްވެއްޖެއެވެ. ނަމަވެސް އިރުއޮއްސިފައިވާތީ، ރަނގަޅު ހިމާރެއް އެގަޑީގައި ގަތުން އުނދަގޫވާނެތީ އެދުވަހުގައި ދަނޑުވެރިޔާ އެނބުރި ގެއަށް ދިޔައީއެވެ.

ޖެހިގެން އައި ދުވަހު އައު ހިމާރެއް ގަތުމަށް ދަނޑުވެރިޔާ ހެނދުނު ހެނދުނާ ބާޒާރަށް ދިޔައެވެ. އެކި ދިމަދިމާ ބަލަމުންދަނިކޮށް މެންދުރެއްހާއިރުވީފަހުން، ބާޒާރުގައި އުޅޭ ބަޔަކު ދަނޑުވެރިޔާ ކައިރިއަށް އައިސް ވަރަށް ޅަ ބަދަވި ހިމާރެއް އެމީހުން އަތުގައި އޮތް ކަމަށް ބުނެފިއެވެ. ކޮންމެއަކަސް ދަނޑުވެރިޔާ ހިމާރު ބަލާލަން ދިޔައިރު ވަރަށް ބަދަވި ފާޑުޖަހާ ރީތިވެސް ހިމާރެކެވެ. އައު ދާނުގޮނޑިގަނޑެއްވެސް ބުރަކަށިމަތީ ހަރުކޮށްފައި ހުރީމާ ދަނޑުވެރިޔާއަށް ހިމާރު ވަރަށް ކަމުގޮއްސިއެވެ. މާބޮޑު ފިކުރެއްކުރުމަކާ ނުލައި ސަތޭކަ ލީރާއަށް އެސޮރު ގަނެލައިގެން ގެޔަށް ގޮސްފިއެވެ.

ހިމާރައިގެން ގެއަށް ގޮސް ވަނުމުން، އަންހެނުން އައިސް މި އައު ހިމާރު ބަލަބަލާފައި ވަރަށް ވިސްނަންހުރެފައި ފިރިކަލޭގެއަށް ގޮވާލާފައި ބުންޏެވެ. ފަންސާސް ލީރާއަށް ވިއްކާލި ހިމާރު ސަތޭކަ ލީރާއަށް އަލުން ގަނެގެން އާދެވުނީ ނޫންބާވައެވެ؟ އަނބިގޮއްޔެ މިހެން ބުނުމުން ދަނޑުވެރިޔާވެސް ހިމާރު ކައިރިއަށް އަލުން ލެފިލާފައި އިރުކޮޅެއް ވަންދެން ދެމީހުން ބަލަންތިބެ ވިސްނާލިއިރު، މިއީ ހަމަ ކުރިން ގެންގުޅުނު ހިމާރެވެ. ކެހެރިތައް ކުރުކޮށް ކޮށާލާފައި، ކުލަޖައްސާފައި، ދާނުގޮނޑިކޮޅު އާކޮށްލާފައި ހުރި ގޮތުން އެނގޭ ގޮތް ނުވީއެވެ.

ދެން އިސްލާމީ އިރުޝާދުތަކާ ދިމާއަށް އެނބުރިގަންނަމާހެއްޔެވެ؟ މާތް ނަބިއްޔާ ހަދީސްކުރައްވާފައިވެއެވެ. "މުއުމިނެއްގެ ގަޔަށް އެއް ހަރަކުން ދެފަހަރަކު ކައްޓެއް ނުޖެހޭނެއެވެ" ޝައްކެތް ނެތެވެ. މިބަސްފުޅަކީ އޭގެ ޒާތުން ބޭރު ފުށުގެ މާނައަށްވުރެ ބަހުގެ މަޖާޒު އެކުލެވިގެންވާ މާނަފުން އިޝާރާތްތަކުން ފުރިގެންވާ ނަސޭހަތެކެވެ. ހިނގާފައި ދާދިއުމެއްގައި ކޮންމެވެސް ނުރައްކާތެރި ޖަނަވާރެއް އެހެންޏާ ސޫތްޕެއް ކޮނެފައި އޮތް ހޮރެއްގެ މަތީން ދަނިކޮށް އެއްފަހަރު ކަށިޖަހައިފިނަމަ، އަނެއްކާ ހަމަ އެމަގުން އެނބުރި އަންނައިރު، ދެވަނަ ފަހަރަށްވެސް ހޮރުގެ މަތީން ގޮސްފިނަމަ ކަށިޖަހާފާނެއެވެ. މުއުމިނުންނަކީ އެއްފަހަރު އެހޮރުގެ މަތިން ދަނިކޮށް ކަށިޖެހިކަން އެނގުނީމާ އެކަން ހަނދާން ބަހައްޓައިގެން ދެވަނަ ފަހަރު އެހޮރުގެ ކައިރިން ދާއިރު އެހޮރަށް ސަމާލުވުމާއި ހުޝިޔާރުވުމުގެ ސިފަ ހުންނާންޖެހޭނޭ ބައެއްކަމުގައި އަންގަވަނީއެވެ. ފާރުފާރުގައި ހުންނަ ހޮރަކަސް ފަރުބަދަތަކުގައި ހުންނަ ހޮރަކަސް ހަމަ މި މިސާލު އެންމެ ރަނގަޅެވެ.

އާދޭހެވެ! ދުނިޔަވީ ހަޔާތުގައި ކިތަންމެ ނާކާމިޔަބަކާއި ކިތަންމެ ބަދުނަސީބަކާ ކުރިމަތިލާންޖެހިދާނެއެވެ. ގިނަ ފަހަރަށް ތިމާ އަމިއްލައަށް ވަކި ކަމެއް ކުރުމުން ނުވަތަ ނުކޮށް ދޫކޮށްލުމުން ނުވަތަ ތިމާ އިޚްތިޔާރުކުރާ ގޮތެއްގެ ސަބަބުންނެވެ. ފުރިހަމަ މުއުމިނަކީ އެއްފަހަރު ބޮނޑިއެއް ލިބުމުން، އެކަން އެހެން ތަކުރާރުނުވާނޭ ގޮތަށް ހެދުމުގެ ގާބިލުކަމާއި ކުޅަދާނަކަމުގެ ސިފަ ހޯދައިގަނެގެން ތިބޭ ހޭލުންތެރިންނެވެ. ތަކުރާރުކޮށް އެކަކަށް ނުވަތަ އެއްބަޔަކަށް ތިމަތިމާމެންނަށް ހަމަ އެއް ލަނޑެއް އެއްގޮތަކަށް އެކިފަހަރު މަތީން ދެވޭނަމަ، ތިމާމެންނަކީ ފުރިހަމަ މުއުމިނެއްގައި ހުންނަންޖެހޭ ވަރަށް މުހިންމު ސިފައެއް އުނިވެފައިވާ ބައެކެވެ. ކުރިން މާޒީގައި ހިނގި ކަންކަން އެގޮތަށް ހިނގި ސަބަބުތަކާއި އެކަމުގައި ޝާމިލްވި މީހުންނާ މެދަށް ލޯހުޅުވިގެން ތިބުމާއި މާޒީގެ ނާކާމިޔާބާއި ބަދުނަސީބު ތަކުރާރުނުވާނެ ގޮތެއްގެ މަތީން މުސްތަގަބަލުގެ ނަތީޖާއަށް މިހާރުގެ އަތުން ރަނގަޅު ފިތަށް ފިތާލުމުގެ ގާބިލުކަމާއި ހުށިޔާރުކަމާއި ސަމާލުކަން ލިބިގެންވުމެވެ.

ކުރިން ލިބުނު ބޮނޑި ލިބުނު ސަބަބުތައް ހަމަ އެގޮތުގެ މަތީން ތަކުރާރުކޮށްގެން އަލުން ދެވަނަ ފަހަރަށް އެއްބޮނޑިއެއް ބުއިމަކީ، އެއީ ވަރަށް ގަމާރު ސިފައެކެވެ. އެފަދަ ގަމާރުންކަމުގައި ނުވުމަށް އަހަރެމެންގެ މާތް ނަބިއްޔާ އިރުޝާދުދެއްވާފައިވާ މިންވަރުގެ ބޮޑުކަމަކީ، އެމީހެއްގެ އީމާންކަމާ އެކަން ގުޅުވާފައި އޮންނަ މިންވަރެވެ. ނިކަން ވިސްނަވާށެވެ. އެ އަންގަވަނީއެވެ. "މުއުމިނެއްގެ ގަޔަށް އެއްހޮރަކުން ދެފަހަރަކު ކައްޓެއް ނުޖެހޭނެއެވެ." ދެފަހަރު އެއްބޮނޑިއެއް އެއްގޮތަކަށް ބޮއިފި މީހަކީ، އީމާންކަން އުނިވެގެންވާ މީހެއްކަމަށް މިހަދީސްއިން ދަލީލު ނުލިބޭތޯއެވެ. އާދޭހެވެ! އެމީހާގެ އީމާންކަން އެހާލަތުގައި އުނިވަނީ، އިސްލާމްދީން އެސިފައަކަށްޓަކައި ގޮވާ ބާރުއަޅާ ސަމާލުކަމާއި ލޯހުޅުވައިގެން ހުރުމާއި ހުށިޔާރުކަމާއި ޒަމާނަށް ހޭލައިހުރުމާއި މަކަރުވެރިންގެ ރޭވުންތަކަށް ކަނުލައިގެން ހުރުމުގެ ސިފަ އެމީހެއްގެ ކިބައިގައި ނެތުނީމައެވެ.

ސައްހަމަގުން ވާރިދުވެފައިވާ މާތް ނަބިއްޔާގެ އެހެން ބަސްފުޅެއްގައި އައިސްފައިވެއެވެ. "ވަރުގަދަ މުއުމިނުން ބަލިކަށި މުއުމިނުންނަށްވުރެ ﷲ ގެ ހަޒުރަތުގައި ލޮބުވެތިކަން ބޮޑުވެފައި ހެޔޮކަންވެސް ބޮޑެވެ." މިހަދީސްގެ ޝަރަހައިގައިވެސް އިލްމުވެރިން އެތައް ވާހަކަފުޅުތަކެއް ދައްކަވާފައިވެއެވެ. ވަރުގަދައީ ޖާނުގެ ގޮތުންނާއި ހަށިގަނޑުގެ ގޮތުން ވަރުގަދަވުންކަމާއި އެކަމަށްޓަކައި ގައިގައި ބާރުޖެހޭ ބާވަތުގެ ކަސްރަތުކުރުން އެއީ މިހަދީސުން ބާރުއަޅާ ކަމެއްކަމަށް ބައެއް އިލްމުވެރިން ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. ނަމަވެސް މިއަދުގެ މައުލޫގައި މިތަނުގައި އަޅުގަނޑު އިޝާރާތްކުރާނީ އެހެން ބާރުވެރިކަމަކަށެވެ. ފިކުރީ ބާރުވެރިކަމެވެ. ސިކުނޑީގެ ބާރުވެރިކަމެވެ. ވިސްނުމުގެ ބާރުވެރިކަމެވެ. ވިސްނުންތެރިކަމާއި ހޭލުންތެރިކަން ބޮޑު މުއުމިނުން އެޔަށްވުރެ ހޭލުންތެރިކަން ދަށް މުއުމިނުންނަށްވުރެ ﷲ ގެ ހަޒުރަތުގައި ހެޔޮކަންބޮޑެވެ. އިސްވެދިޔަ ދެހަދީސުން މިކަމަށް ދަލީލު ލިބެއެވެ.

ވިސްނަވާށެވެ! އެންމެ ފުރަތަމައަށް މާތް ﷲ އަހަރެމެންގެ މާތް ނަބިއްޔާއަށް ވަހީކުރެއްވި ބަސްފުޅެވެ. އަމުރުކުރެއްވީ ކިޔުމަށެވެ. ވެރިރަސްކަލާނގެ ނަންފުޅުން ވެސް ކިޔެވުމަށެވެ. އެންމެ ފުރަތަމަ ފަސް އާޔަތުގައިމެ ތަކުރާރުކޮށް އަމުރުކުރައްވާފައިވާ ކަމަކީ، "ކިޔާށެވެ!" އެކަލާނގެއަކީ ގަލަމުން ލިޔަން އުގަންނަވައިދެއްވި ކަލާނގެކަމާއި އިންސާނާ ނުދަންނަ ކަންކަން އުގަންނަވައިދެއްވާ ރަސްކަލާނގެކަންވެސް ބަޔާންކުރައްވާފައިވެއެވެ. އާދޭހެވެ! މާތް ރަސްކަލާނގެ އިންސާނުންގެ ސިކުނޑީގެ ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުކުރުމުގެ ވަސީލަތްކަމުގައި ލެއްވީ ލިޔުންތެރިކަމާއި ކިޔުންތެރިކަމެވެ. ލިޔުމާއި ކިޔުމެވެ. އަދި އެ ދެކަންތަކަށް ޒަމާނުން ގެނައި ކޮންމެ ޒަމާނީ ވަސީލަތަކާއެކު އެދެކަންތަކުގެ މަގުސަދު ހާސިލުވާނެ ހަމަ ކޮންމެ ކަމެއްވެސްމެއެވެ.

ހޭލުންތެރިވުމަށްޓަކައި ކިޔާށެވެ! ފޮތްތައް ކިޔާށެވެ. އަޑާއި މަންޒަރާއެކު އަޑުއަހާށެވެ! ބަލާށެވެ! އެތެރެޔާއި ބޭރުގެ ހަބަރުތައް ވެސް ކިޔާށެވެ! މާޒީގެ ތާރީހާއި ތާރީހުގައި ކަންވީ ގޮތް ބަޔާންކުރާ ތަކެތިވެސް ކިޔާށެވެ. އަޑުއަހާށެވެ! ބަލާށެވެ! އެއަށްފަހު ވިސްނާށެވެ! ގައުމައިގެން ވިސްނުން ހިންގަވާށެވެ! އައު ގާނޫނުއަސާސީގެ ފަހުން އެތައް ވެރިންނެއް އިންތިހާބުކުރެވިއްޖެއެވެ. ކޮންމެ ފަހަރަކު ދިވެހިންނަށް ޖެހެމުން މިދަނީ މިލިޔުމުގެ ފެށުމުގައި ބަޔާންކުރި ދަނޑުވެރި ދެމަފަރިން ހިމާރު އައުކުރުމުގައި ޖެހުނު ދަތުރެވެ.

އައު ސިފަ ސިފައިގައި އައު ފޭރާމުގައި ކެހެރިތައް ކުރުކޮށް ކުލަޖައްސައިގެން ނުކުތަސް ކުރިން ކަމުނުދިޔަ ހިމާރު އަލުން ކަމުދާކަމަށްވަންޏާ ދެންވެސް ދިވެހިންނަށް ޖެހޭނީ ދަނޑުވެރި ދެމަފަރިންނަށް ޖެހުނު ހާލެވެ. މިހާރުވެސް ގައުމަށް ޖެހިފައި މިތިބީ ދަނޑުވެރިޔާއަށް ޖެހުނު ހާލެވެ. އަހަރެމެންނަކީ ފުރިހަމަ މުއުމިނުންކަމުގައިވުމަށްޓަކައި، ހޭލުންތެރިކަމާއި ހުށިޔާރުކަމާއި ލޯހުޅުވިގަތުން ލިބިގަތުމަށް ގަދައަޅައި މަސައްކަތްކުރަންޖެހެއެވެ. އޭރަށް އެއްފަހަރު ކަށިޖެހި ސިޔާސީ ހޮރަކުން ދެވަނަ ފަހަރަށް ދިވެހިންގެ މޭތަކަށް ކައްޓެއް ނުޖެހޭނެއެވެ.