ވަރަށް ފަހުން އަހަރެން ޤައުމީ ކުތުބުޚާނާ އަށް ޒިޔާރަތްކުރީމެވެ. ސްކޫލް ދައުރު ނިމުނު ފަހުން، އެންމެ ފަހުން އަހަރެން ޤައުމީ ކުތުބުޚާނާއަށް ވަނީ އައެލްޓްސް ޓެސްޓުގެ ވާހަކަދެއްކުމުގެ އިމްތިޙާނު ހެދުމަށް، މީގެ ދިހަ ވަރަކަށް އަހަރު ކުރިންނެވެ. އެހެންކަމުން، ލޮކަރަށް ދަބަސް ލުމަށްފަހު ތަޅުދަނޑި ޖިންސުގެ ފަހަތު ޖީބަށް ލައިގެން ސިޑިން މައްޗަށް އެރީ ވަރަށް އުއްމީދާއެކުގައެވެ.

މާސްކަކުން މޫނުގެ އެއްބައި ފޮރުވައިގެން ހުރިއިރުވެސް، އަހަންނަކީ ޢާއްމުކޮށް ލައިބްރަރީއަށް އަންނަ މީހެއް ނޫންކަން، ކައުންޓަރުގައި ހުރި ހުށިޔާރު މުވައްޒަފަށް އެނގުނުކަހަލައެވެ. ކައިރިއަށް އައިސް، ލައިބްރަރީގެ ޤަވާއިދުތަކާއި، ފޮތްތައް ހުރި ދިމަދިމާ ކިޔައިދޭން ފަށައިފިއެވެ. ކައުންޓަރު ކައިރިން ކަނައަތް ފަރާތަށް ފުރަތަމަ ޖެހުނު ދޮރު ދައްކާލާފައި، މިއީ ދިވެހި ބައޭ ބުނުމުން، ކެތްމަދުވެފައިވާ ހިތަކައިގެން އެ ދިމާއަށް ބޯ ދިއްކޮށްލީމެވެ. ހާދަ ކުޑަ ކޮޓަރިއެކެވެ. ފަހަރުގައި އެހެން ބައެއްގައިވެސް ދިވެހި ފޮތް ހުރީ ކަންނޭނގެއޭ ހިތަށް އެރިއެވެ. ބޭއިޚުތިޔާރުގައި "މި އެކަނިހޭ" އަހާލުމުން، ކައުންޓަރުގެ ފުރަގަހުން ތަނެއް ދައްކާފައި، އެއީ ކުޑަކުދިންގެ ފޮތްތައް ހުންނަ ތަނޭ އެ މުވައްޒަފު ބުންޏެވެ.

ފުރަތަމަ ދުވަހުވެސް ތަނާ ބެހޭގޮތުން ތަޢައްޞަބެއް އުފައްދާކަށް ބޭނުމެއް ނޫނޭ ހިތައި، ދިވެހި ފޮތްތަކާ ދިމާއަށް ހިނގައިގަތީމެވެ. އެހެން ނަމަވެސް މިހާރު، އިހު ހުރި ޖޯޝެއް ނެތެވެ. އުއްމީދުގެ ހުޅުކޮޅު ވަނީ ފަނޑުވެފައެވެ. އެންމެ ހައެއްކަ ހަރެވެ. ގިނައީ އެއް ފޮތެއްގެ އެތައް ޕްރިންޓެކެވެ. ތެދުތެދަށް ބުނާނަމަ، ބައެއް ފިހާރަތަކުގެ ފޮތް ހަރުންވެސް މިއަށްވުރެ ސިންދަފާތު ބޮޑު ދިވެހި ފޮތްތަކުގެ އަރުޝީފެއް ފެނުނީހޭ އަހަރެން ހިތައް އެރިއެވެ. މަޑުމަޑުން ފަހަރަކު ހަރެއް ބަލަން ފަށައިފީމެވެ. ފަހަރަކު ފޮތެއްގެ ބަނޑޭރިގަނޑު ބަލަމުންދިޔައީ އާ ފޮތެއް ނުވަތަ ނުދަންނަ ފޮތެއް ފެނުމުގެ ނަޞީބު ލިބޭތޯއެވެ. ލޮލުގައި އަޅައިގަތީ ބާ ފޮތްތައް ގިނަ ހަރުތަކެކެވެ. ކުރީ ޒަމާނުގެ އަދަބީ ފޮތްތަކުގެ އިތުރުން މަޖައްލާތަކުގެ ގިނަ ޢަދަދުތަކެއް އެއް ފޮތަކަށް ބައިންޑުކޮށްފައި ހުރި "ކަލެކްޝަން"ތަކެކެވެ. މި މަންޒަރު ފެނި ދެރަވެސް ވިއެވެ. ބައެއް ގޭގެއިންނާއި ސްކޫލްތަކާއި ޔުނިވަރސިޓީތަކުން ފެންނަ ކުތުބުޚާނާތައް ޤައުމީ ކުތުބުޚާނާއަށް ވުރެ މުއްސަނދީތޯ ސުވާލު އުފެދިގެންނެވެ.

މައްސަލައަކީ ކޮބައިތޯއެވެ؟ އަހަރެން ކުތުބުޚާނާއަށް ނުފަރިތައީ ބާވައެވެ؟ ފަހުގެ ލިޔުންތައް ކުތުބުޚާނާއަށް ހަދިޔާ ކުރެވޭ ވަރު މަދީބާއެވެ؟ މިއީ ކުތުބުޚާނާގެ މައްސަލައެއް ބާއެވެ؟ ނުވަތަ ބެލެނިވެރި ވުޒާރާގެ މައްސަލައެއްބާއެވެ؟ ފޮތްތައް ޝާއިޢުކޮށް، މާކެޓުކޮށް، ޕްރޮމޯޓުކޮށް ވިއްކާނޭ ޕަބްލިޝިން ހައުސަސް ނެތް މައްސަލަ ބާވައެވެ؟ ފޮތް ޗާޕުކޮށްގެން ވިއްކާނަމަ، ފައިދާ ނުޖެއްސެނީ ބާވައެވެ؟ ނުވަތަ ކަރުދާހުގައި ޝާއިޢުކުރުން ހުއްޓާލައި، އޮންލައިންކޮށް ޝާޢިއުކުރުމުގެ ޘަޤާފަތެއް އުފަންވީބާވައެވެ؟ ޔަޤީންވާ ކަމަކީ ދިވެހި ބަހުން ލިޔެފައި ހުންނަ ތަކެތި ކިޔާނޭ އޯޑިއަންސެއް އެބަ އޮތްކަމެވެ. މަދުވަނީ، ނުވަތަ ހޯދަން އުނދަގުލީ، އާބާދީގެ އެކި އުމުރުފުރާގެ، އެކި ވިސްނުމުގެ މީހުން ގަޔާވާ ފަދަ ފޮތްތަކެވެ.

ދިވެހި ފޮތް ނުވިކެނީ ކީއްވެގެންތޯ ވިސްނާލަމާތޯއެވެ. ފުރަތަމަ ކަމަކަށް، ގިނަ ފޮތްތައް ޝާއިޢުކުރަން މި ޖެހެނީ ލިޔުންތެރިޔާ އަމިއްލައަށް ދަރާ ވިކިގެންނެވެ. ފަސްދޮޅަހާއި ހަތްދިހައިގެ އަހަރުތަކުގައި ވައިގައި ހިފާލި ފޮތް ޗާޕުކުރުމާއި ޝާއިޢުކުރުމުގެ ފޯރި ނެތިގެން ހިނގައްޖެއެވެ. އެންމެ ފަހުންވެސް ގިނަ ޢަދަދެއްގެ ލިޔުންތެރިންގަ މަސައްކަތްތައް ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި ޝާއިޢުކުރި ޕަބްލިޝިން ހައުސްއެއްގެ ގޮތުގައި ފެނިގެންގޮސްފައިވަނީ ނޮވެލްޓީއެވެ. ދިވެހި ލިޔުންތެރިން ބޭނުންވަނީ އަލްމަރްޙޫމް ޢަލީ ޙުސައިން ފަދައިން، އެ ފަދަ ޝަޢުޤުވެރިކަން ދައްކަވައިގެން ދިވެހި ލިޔުންތައް ޝާއިއުކޮށްދެއްވާނެ ޕަބްލިޝަރުންތަކެކެވެ.

ދެން މިއޮތީ ޒަމާނާއި ޓެކްނޮލޮޖީއަށް އައި ބަދަލުތަކުގެ ވާހަކައެވެ. ހުރިހާ ކަމެއް ވެސް "އޮންލައިން" ވީ ވާހަކައެވެ. އޮންލައިން ފޮތްތަކުގެވެސް އަގެއް ހުންނާނީ އެ މަސައްކަތްތައް އަގުދީގެން ވިއްކާ މަސައްކަތްތަކެއްގެ ގޮތުގައި ހުރީމާ ނޫންހެއްޔެވެ؟ ލިޔުންތެރިން، ޚާއްޞަކޮށް ވާހަކަ ލިޔުންތެރިން އެމީހުންގެ ލިޔުންތައް ޢާއްމުކުރަން ބޭނުންނަމަ، ގިނަ ފަހަރަށް މި ޖެހެނީ "ރޯޔަލްޓީޒް" ދޫކޮށްލާފައި، އެޕިސޯޑަކަށް ވަކި އަގެއްގެ ރޭޓުން، ނުއަގުގައި ވެބްސައިޓްތަކަށް ވާހަކަ ވިއްކާށެވެ. އުފެއްދުންތެރި ދިވެހި ވިޔަފާރިވެރިން މި ގޮންޖެހުމުން އަރައިގަތުމަށްވެސް ޙައްލެއް ހޯދަން އެބަޖެހެއެވެ. ގައިމު މި ނޫން ޤައުމުތަކުގައިވެސް ޕްރިންޓުކޮށްފައި ހުންނަ ފޮތްތަކާއި އިލެކްޓްރޯނިކް ފޮތްތަކަށްވެސް މާކެޓެއް އޮވެއެވެ. ލިޔުންތެރިންނަކީ އަގުހުރި ބަޔަކަށް އަދި ލިޔުންތެރިކަމަކީ އާމްދަނީ ލިބޭ ފަންނަކަށް ހަދަންވީއެވެ.

ދެން އޮތީ ލިޔުންތެރިންނާއި ޕަބްލިޝަރުން ކުރަން ފެންނަ އެންމެ މުހިއްމު މަސައްކަތެވެ. މާކެޓު ދިރާސާކުރާށެވެ. ދިވެހި ފޮތްތަކުގެ ތެރޭގައި އެންމެ ޑިމާންޑް ބޮޑު އަދި އެންމެ ބޭނުންތެރި ދާއިރާތައް ހޯދައި އެ ދާއިރާތަކުގައި ހުރި "ވެކިއުމް"ތައް ނުވަތަ ހުސްކަން ފިލުވާލަމާ ބަހީއެވެ. މުހިއްމު ލިޔެކިޔުންތައް "ރީޕަބްލިޝް" ކުރަން ވީއެވެ. މުހިއްމު މަސައްކަތްތަކުގެ ވާރިސުންގެ ހުއްދަ ހޯދައިގެން އެ މަސައްކަތްތައް އަލުން ޝާއިޢުކުރެވޭނޭ މަގު ކޮށާންވީއެވެ. އަދި މި ރޮނގުރޮނގުން ދިރާސާކުރުމަށްފަހު ނެރޭ ފޮތްތައް ވަރުގަދައަށް މާކެޓުވެސް ކުރަންވީއެވެ.

މި ހުރިހާ ކަމެއް ކޮށްގެން ފޮތް މަދުވުމުގެ މައްސަލަ ހައްލުވާނެހެއްޔެވެ؟ ޚުދު އަހަރެންނަކަށް ނޭނގެއެވެ. އަހަރެންނަކީ ވިޔަފާރިވެރިއެއް ނޫނެވެ. އަހަރެންނަކީ ފޮތް ކިޔާ ހިތްވާ މީހެކެވެ. މުސްކުޅި ފޮތްފޮތުގެ ކަރުދާހަށް އަރާފައި ހުންނަ މަޑު މުށިކުލައަށް ލޯބިކުރާ މީހެކެވެ. ތާނަ އަކުރު ލިޔެފައި ހުންނަ އިރު އެ ފެންނަ ތަރުތީބުކަމަކާއި ކަވިކަން ފެނުމުން އުފާވާ މީހެކެވެ. ދުވަސްވީ ފޮތްފޮތުގެ ކަރުދާހުން ވަސްގަންނަ ހިތްވާ މީހެކެވެ. މަހު މުސާރަ ލިބުމާއެކު ނޮވެލްޓީ އާއި އަސްރަފީގެ ފޮތް ހަރުތަކަށް ބުޅިއެއްލާ މީހެކެވެ.

އަހަރެން ބޭނުންވަނީ އެ ބުޅީގައި ގަންނާނޭ ގިނަ ފޮތްތަކެކެވެ. އަހަރެން ބޭނުންވަނީ ޤައުމީ ކުތުބުޚާނާއަށް ވަންނަ އިރު، ދިވެހި ބަހަށް ޚާއްޞަކުރެވިފައިވާ ބަޔަކީ އެންމެ ބޮޑު، އެންމެ ހަރުތައް ގިނަ ބަޔަށް ވާށެވެ. އަހަރެން ބޭނުންވަނީ ކޮންމެ ދާއިރާއަކުން މަޢުލޫމާތު ހޯދަން ބޭނުންވިޔަސް، އެ ކަމަކާ ގުޅޭގޮތުން ލިޔެފައި ހުންނަ ދިވެހި ފޮތްތައް ފަސޭހައިން ފެންނާން ހުންނާށެވެ. ދިވެހި ބަހާ މެދު ފަޚުރުވެރިވާނޭ އިތުރު ސަބަބެއް ކަމުގައި ބެލޭނޭ، ދިވެހި ބަހުން ލިޔެފައިވާ ފޮތްފޮތުގެ ބިޔަ އަރުޝީފެއް އެކުލަވާލެވިފައި އޮންނާށެވެ.