ނޮވެމްބަރު 17، 2023، ގައި ރާއްޖޭގެ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ މަގާމުގެ ހުވާ، މިހާރުގެ ރައީސް ޑރ. މުހައްމަދު މުއިއްޒު ކުރެއްވުމަށް ފަހު، ގައުމާ މުހާތަބު ކުރައްވައި ވިދާޅުވީ؛ "އަޅުގަނޑު އަދުލުވެރިވާނަން. ބޭއިންސާފެއް ނުވާނަން... ހީލަތްތެރިއެއް ނުވާނެ" ކަމަށެވެ.

އެ ވިދާޅުވި އަދުލުވެރިކަމުގެ ޓެސްޓުން ފާސްވޭތޯ، ނޫންތޯ ކަނޑައަޅަން ދޫކޮށްލާނީ ކިޔުންތެރިންނަށެވެ.

މި ހިއްސާކޮށްލަނީ އެ މަނިކުފާނު ވިދާޅުވެފައި ހުރި ވާހަކަ އާއި އަމަލު ކުރެއްވި ގޮތެވެ.

އަދުލުވެރިކަމާއި އިންސާފު، ދައުލަތުގައި ގާއިމުކުރުމަށް ދައުލަތުގެ އެންމެ މަތީ ވެރިޔާގެ ހައިސިއްޔަތުން އަދާކުރަންޖެހޭ ވާޖިބު އަދާކުރައްވާނެ ކަމަށް އެ މަނިކުފާނު ވިދާޅުވެ އެވެ. އެކަމަށްޓަކައި ޝަރުއީ ދާއިރާ ނުފޫޒު ނުފޯރުވާނެ ކަމަށް ތަކުރާރުކޮށް ވައުދުވެވަޑައިގެންފައިވެ އެވެ. އަދި ކުރީގެ ސަރުކާރުތަކުން ޝަރުއީ ދާއިރާ އަށް ފޯރުވާފައި އޮތް ނުފޫޒު އެ މަނިކުފާނު މަގާމާ ހަވާލުވި ހިނދުން ފެށިގެން ފިލައި ގޮސްފައިވާ ކަމުގެ ޔަގީންކަން ވެސް ރައްޔިތުންނަށް ދެއްވަ އެވެ.

"ޝަރުއީ ދާއިރާއަށް އެއްވެސް ނުފޫޒެއް ނުފޯރުވާނަން. އެފަދަ ނުފޫޒެއް ސަރުކާރަށް ނިސްބަތްވާ އެއްވެސް ފަރާތަކުން ފޯރުވާކަން އެނގިއްޖެނަމަ، ވަގުތުން އެފަރާތަކާމެދު ފިޔަވަޅު އަޅާނަން،" ފެބްރުއަރީ 5، 2024، ގައި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ދެއްވި އެ މަނިކުފާނުގެ ފުރަތަމަ ރިޔާސީ ބަޔާނުގައި ވިދާޅުވި އެވެ.

ދުވަހެއް ދުވަހަކަށް ދައުލަތުގެ ބާރުތައް ރައީސް މުއިއްޒުގެ މުށުތެރެއަށް ނަންގަވަމުން ގެންދަވާތީވެ، އެ މަނިކުފާނު ސުޕްރީމް ކޯޓު ވެސް ބަދަލު ކުރައްވާނެ ކަމަށް ތުހުމަތު ކުރެވުނެވެ.

އެމްޑީޕީން ޑިސެމްބަރު 10، 2024، ގައި ކާނިވާ ސަރަހައްދުގައި، "ގާނޫނުއަސާސީގެ ދިފާއުގައި ރައްޔިތުން" ގެ ނަމުގައި ބޭއްވި ޖަލްސާގައި ކުރީގެ ރައީސް އިބްރާހިމް މުހައްމަދު ސޯލިހު ވެސް އެކަން ފާހަގަ ކުރެއްވި އެވެ. އެ މަނިކުފާނު ވިދާޅުވީ ރައީސް މުއިއްޒުގެ ބާރު ގަދަކުރުމުގެ ގޮތުން ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ބެންޗު ބަދަލު ކުރާނެ ކަމަށާއި އެކަން ނުކޮށް ހުއްޓައި ނުލާނެ ކަމަށެވެ.

ރައީސް ސޯލިހުގެ މި ވާހަކައަށް ޖެހިގެން އައި ދުވަހު އުޝާމް ރައްދު ދެއްވައި ވިދާޅުވީ ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރުންގެ ބެންޗަށް ބަދަލެއް ގެނައުމުގެ ނިޔަތެއް ވެސް ނެތް މި ސަރުކާރުގައި ނެތް ކަމަށެވެ.

"ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ބެންޗު ބަދަލު ކުރުން ވެސް، އެހެން ކޯޓެއްގެ ބެންޗު ބަދަލު ކުރުން ވެސް އަދި އެއްވެސް ކޯޓެއްގެ އެއްވެސް ކަމަކާ ގާނޫނާ ހިލާފަށް ބެހުމަކީ ސަރުކާރުގެ އެއްވެސް ނިޔަތެއް އޮތް ކަމެއް ނޫން އަދި ސަރުކާރުން ކުރިއަށް ދާާނީ ވެސް އެ ގޮތުގައި،" މިހާރު ނޫހަށް އުޝާމު ދެއްވި އިންޓަވިއުއެއްގައި ވިދާޅުވެފައިވެ އެވެ.

ނަމަވެސް، އުޝާމު ވެސް އަދި ސަރުކާރުގެ ވެސް އަސްލު ނިޔަތާއި ސިފަ ފެނިގެން ދިޔައީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންގެ ގޮނޑި ގެއްލޭ ގޮތް ބަޔާންކޮށް ގާނޫނުއަސާސީގެ 73 ވަނަ މާއްދާއަށް ގެނައި އިސްލާހުތައް ބާތިލްކުރަން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ކެންދޫ ދާއިރާގެ ކުރީގެ މެންބަރު އަލީ ހުސައިން އޮތް މައްސަލަ ބެލޭނެ ކަމަށް ފެބްރުއަރީ 18، 2025, ގައި ސުޕްރީމް ކޯޓުން ނިންމި ހިސާބުންނެވެ.

ދެން ފެށީ ސުޕްރީމް ކޯޓުން ދެ ފަނޑިޔާރަކު ބަދަލު ކުރުމުގެ މަސައްކަތެވެ.

• ފެބްރުއަރީ 18: ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރަކު މަޖިލީހަށް އިންތިހާބުވާއިރު ނިސްބަތްވާ ސިޔާސީ ޕާޓީ ނޫން އެހެން ޕާޓީއަކަށް ބަދަލުވެއްޖެ ނަމަ ނުވަތަ ސިޔާސީ ޕާޓީއަކުން މަޖިލިސް މެންބަރަކު ވަކިކޮށްފި ނަމަ، މަޖިލީހުގެ މެންބަރުކަން ގެއްލޭ ގޮތަށް ގާނޫނުއަސާސީއަށް ގެނައި އިސްލާހު ބާތިލު ކުރަން ސުޕްރީމް ކޯޓަށް ހުށަހެޅި މައްސަލަ ބެލޭނެ ކަމަށް އެ ކޯޓުން ނިންމި
• ފެބްރުއަރީ 23: ޖޭއެސްސީގައި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ މެންބަރެއްގެ ގޮތުގައި ތަމްސީލު ކުރައްވަމުން ގެންދެވި މުހައްމަދު ސަމީރު އެ ކޮމިޝަނުން ވަކިކޮށް އެ މަގާމަށް ޔަޒްމީދު މުހައްމަދު އައްޔަން ކުރެއްވި
• ފެބްރުއަރީ 23: ސުޕްރީމް ކޯޓުިގެ ދެ ފަނޑިޔާރަކު ވަކިކުރަން ޕީއެންސީއަށް ނިސްބަތްވާ ހޮޅުދޫ ދާއިރާގެ މެންބަރު އަބްދުއްސައްތާރު މުހައްމަދު ބިލެއް ހުށަހެޅި
• ފެބްރުއަރީ 24: ޕީއެންސީގެ ޕާލިމެންޓްރީ ގްރޫޕުގައި ސައްތާރުގެ ބިލާމެދު ޕީއެންސީގެ ގިނަ މެންބަރުން ދެކޮޅުކަން ފާޅުކުރި. ނަމަވެސް ބިލަށް ތާއިދުކޮށް ދޭން ލީޑަޝިޕުން ނިންމާފައިވާކަން ފަހުން އެންގި
• ފެބްރުއަރީ 25: ބިލްގެ ފުރަތަމަ ކިޔުން އިއްވައި، ކޮމިޓީއަށް ފޮނުވި. އެ ވޯޓުގައި ޕީއެންސީ 11 މެންބަރަކު ބައިވެރި ނުވޭ. އޭގެ ތެރެއިން 9 މެންބަރުން އުޅުއްވަމުން ގެންދެވީ ޕާޓީގެ ދަތުރުގައި މާލެއިން ބޭރުގައި ކަމާއި، ވޯޓު ނެގި ވަގުތު ދެ މެންބަރަކު ވޯޓުގައި ބައިވެރި ވެފައި ނުވަނީ ކީއްވެތޯ ބައްލަވާނެ ކަމަށް ޕީއެންސީގެ ޕާލިމެންޓަރީ ގްރޫޕްގެ ލީޑަރު އިބްރާހިމް ފަލާހު ވިދާޅުވި. ޖަލްސާއަށް ވަޑައިގަތަސް، ވޯޓު ނެގި ވަގުތު މާލަމުގައި ނެތީ ހިތަދޫ މެދު ދާއިރާގެ މެންބަރު އަހުމަދު އަޒާން އާއި ކެނދިކުޅުދޫ ދާއިރާގެ މެންބަރު މުހައްމަދު އަފޫ
• ފެބްރުއަރީ 25: ތްރީލައިން ވިޕާ ހިލާފުވި މެންބަރުންނާމެދު ފިޔަވަޅު އަޅާނެ ކަމުގެ އިންޒާރު ޕީއެންސީގެ ލީޑަޝިޕުން ދިން. އެއަށް ފަހު، ވަޓްސްއެޕް ގްރޫޕުން އަޒާން ބޭރުކުރި
• ފެބްރުއަރީ 25: މެންބަރު ސައްތާރުގެ ބިލަށް ބަދަލެއް ނުގެނެސް ކޮމިޓީން ފާސްކޮށްފައި ވަނިކޮށް، އެ ބިލްގެ ގާނޫނީ މައްސަލަތަކާ ގުޅޭ ގޮތުން މަޖިލީހުގެ ކައުންސެލް ޖެނެރަލް ގާނޫނީ ލަފާއެއް ފޮނުވި. ނަމަވެސް މަޖިލީހުގެ ޖުޑިޝަރީ ކޮމިޓީން އެ ލަފާ ބޮލާލައި ޖަހައި، ބިލަށް ބަދަލެއް ނުގެނެސް ފާސްކުރި.

ހަތް ފަނޑިޔާރުންގެ މައްޗަށް އެކުލަވާލާފައިވާ ސުޕްރީމް ކޯޓު ފަސް ފަނޑިޔާރުންނަށް 2014 ގައި ވެސް ބަދަލުކުރި އެވެ. އެ ފަހަރު ވަކިކުރީ އުއްތަމަ ފަނޑިޔާރު ކަމުން އަހުމަދު ފާއިޒު ހުސައިން އާއި އޭރު ފަނޑިޔާރަކަށް ހުންނެވި މިހާރުގެ އުއްތަމަ ފަނޑިޔާރު އަހުމަދު މުއުތަސިމް އަދުނާނު އެވެ.

ސުޕްރީމް ކޯޓު އަލުން ހަތް ފަނޑިޔާރުންނަށް ބަދަލުކޮށް، މިހާރު އޮތް ފަނޑިޔާރުންގެ ބެންޗު އެކުލަވާލީ 2019 ގަ އެވެ. އެމްޑީޕީގެ ސަރުކާރުން ވަކާލާތު ކުރި ގޮތާ ހިލާފަށް އެތައް މައްސަލައެއް އެ ބެންޗުން ނިންމި އެވެ. ނަމަވެސް ސުޕްރީމް ކޯޓާ ނުކުރެ އެވެ.

ރައީސް މުއިއްޒުގެ ވެސް ތާއިދާއެކު ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ދެ ފަނޑިޔާރަކު ވަކިކުރުމުގެ މަސައްކަތް ފެށީ، މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންގެ ގޮނޑި ސިޔާސީ ޕާޓީއަކަށް ގެއްލުވައި ލެވިދާނެ ގޮތަށް ގާނޫނުއަސާސީ އަށް ގެނައި ބަދަލު ބާތިލު ކުރަން ހުށަހެޅި މައްސަލަ ކުރިއަށް ދަނިކޮށެވެ. ސަރުކާރުން އުއްމީދުކޮށްގެން ތިބީ އެ މައްސަލަ ބަލައި ގަތުމަށް ވެސް ކޯޓުން ނުނިންމާނެ ކަމަށެވެ.

"މައްސަލަ ކުރިއަށް ގެންދަން ފެންނަ ކަމަށް ސުޕްރީމް ކޯޓުން ނިންމީމަ، ދެން ސަރުކާރުގެ ބައެއް ވެރިންނަށް ގަބޫލު ކުރެވުނީ ދެން ރަނގަޅަށް ނުދާނެ ކަމަށް. އެހެންވެ، ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ކޮންޓްރޯލް ނުހައްގުން ނެގުމަށް ފަނޑިޔާރުން ވަކި އެކުރަނީ،" ޕީއެންސީގެ އިސް މެންބަރަކު ބުންޏެވެ.

މިއަދު މި ބިލު ފާސްކުރާނެ ކަމަށް ބެލެވެ އެވެ.

ބިލުގައިވާ ގޮތުން ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ހަތް ފަނޑިޔާރުންގެ ތެރެއިން ވަކި ކުރާ ފަނޑިޔާރުންގެ ނަންތައް ފޮނުވާތާ ހަތް ދުވަހުގެ ތެރޭގައި އެ ފަނޑިޔާރުން ވަކި ކުރުމާމެދު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ގޮތެއް ނިންމަންޖެހެ އެވެ. ފަނޑިޔާރުން ވަކި ކުރެވޭނީ މަޖިލީހުގެ ތިންބައިކުޅަ ދެބައިގެ އަގުލަބިއްޔަތުންނެވެ.

އެ ބިލުގައިވާ ގޮތުން، ސުޕްރީމް ކޯޓުން ވަކި ކުރާ ދެ ފަނޑިޔާރުން ކަނޑައެޅުމަށްޓަކައި، އެހެނިހެން ގާނޫނުތަކާއި ގަވާއިދުތަކުން އެފަދަ މަސައްކަތް ކުރަން ދީފައިވާ މުއްދަތުތަކަށް ޖޭއެސްސީން ބަލާކަށް ނުޖެހެނޭ އެވެ.

ގާނޫނަށް މިގޮތަށް ބަދަލު ގެނެސްގެން ފަނޑިޔާރުން ވަކި ނުކުރެވޭނެ ކަމަށް ގާނޫނުގައި ކަނޑައަޅާފައި އޮތީ، ޝަރުއީ ނިޒާމުގެ މިނިވަންކަން ކަށަވަރު ކުރުމަށެވެ.

"އަޅުގަނޑުމެން ކަށަވަރުކުރަން ބޭނުންވަނީ، ރާއްޖޭގެ ބާރުތަކުގެ މިނިވަންކަން. ވަކިން ހާއްސަކޮށް، އަދުލު އިންސާފުގެ ނިޒާމުގެ ތެރެއަށް، ސަރުކާރުގެ ކުޑަވެސް ނުފޫޒެއް ވަންނާނެ ޖާގަ ނުދިނުން. މީގެ މާނައަކީ، ފަހަރެއްގައި ވެސް ދިވެހިރައްޔިތުންނާއި ދިވެހި ދައުލަތަށް ހިޔާނާތްތެރިވުމުން، އެފަދަ ކުށްތައް ކުރާ ފަރާތްތަކާ މެދުގައި ސަރުކާރުން ލޯ މަރާލުމެއް ނޫން. އެއާ ހިލާފަށް، މީގެ މާނައަކީ ސަރުކާރުން، ޝަރުއީ ދާއިރާއަށް ނުފޫޒު ފޯރުވުން މި ހިނދުން މި ހިނދަށް ނިމުން،" ނޮވެމްބަރު 17، 2023، ގައި އެ މަނިކުފާނު ވިދާޅުވި އެވެ.

ނަމަވެސް، މިކަމަށް ރައީސް މުއިއްޒު ދައްކަވަމުން ގެންދަވާ ވާހަކަފުޅަށް އެ މަނިކުފާނު އަމަލެއް ނުކުރައްވައި ސުޕްރީމް ކޯޓު ބަދަލުކޮށްލަން އެ މަނިކުފާނު ހުންނެވީ އަރުވައިޖައްސަވައިގެންނެވެ. ފަނޑިޔާރުން ވަކިކުރުމުގެ މަރުހަލާތައް ބޭނުންވާ ގޮތަށް ބަދަލު ކުރުމަށް ފަހު، ބިލް ފާސްކުރުމަށް އެ މަނިކުފާނު އެ ގެންދަވަނީ މަސައްކަތް ކުރައްވަމުންނެވެ.

ގާނޫނުތަކުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ގޮތާ ހިލާފަށް ފަނޑިޔާރުން ވަކިކުރުން އިންސާފުވެރި ނޫން ކަމަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ކައުންސެލް ޖެނެރަލް ފާތުމަތު ފިލްޒާ ވެސް ދެކަވަޑައިގެން އެ އޭނާގެ ގާނޫނީ ލަފާ ކޮމިޓީ އަށް ވެސް ދީފައިވެ އެވެ. ނަމަވެސް އެކަމަށް ވެސް ބެލުމެއް ނެތެވެ.

މިއަދު ރައީސް މުއިއްޒަަށް އިންސާފަކީ އެ މަނިކުފާނު ބޭނުންވާ ގޮތަކަށް ގާނޫނު ބަދަލުކޮށް، އެގޮތަށް ކަންކަން ކުރުން ކަމަށް ގަބޫލު ކުރައްވާނަމަ، ދައުލަތުގެ އެންމެ އިސްވެރިޔާގެ ހައިސިއްޔަތުން އަދުލުވެރިކަމާއި ބޭއިންސާފެއް ނުވުމަށް ވީ ވައުދު އެ ވަނީ ހަނދާން ނައްތާލައްވާފަ އެވެ. "ހީލަތްތެރިއެއް ނުވާނެ" ކަމަށް ވައުދުވެވަޑައިގެންނެވި ނަމަވެސް، ފަނޑިޔާރުން ބަދަލުކުރުން މި ގެންދަވަނީ ހީތްލަތްތެރި ގޮތަކަށެވެ.

ދެން ފެންނާނީ ހުދުމުހުތާރުކަމުގެ އިތުރު އަމަލުތަކެވެ. ނަމަވެސް ބުނަމުން ދާނީ އެއީ ގާނޫނުގައި އޮތް ގޮތް ކަމާއި، އިންސާފު ކަމަށެވެ. ހީލަތްތެރިކަމުގެ ހަގީގީ މާނައަކީ އެއީ އެވެ.

ރައީސް މުއިއްޒު ވިދާޅުވި އަދުލުވެރިކަމުގެ ޓެސްޓުން އެ މަނިކުފާނު ފާސްވޭތޯ، ނޫންތޯ ކަނޑައަޅުއްވާށެވެ.