ބިދޭސީންގެ ވޯކް ޕާމިޓާއި ކޯޓާ ފީ އަދި ޖޫރިމަނާ ފައިސާގެ ގޮތުގައި ދައުލަތަށް ލިބެންޖެހި ނުލިބޭ 1.7 ބިލިއަން ރުފިޔާ ހުރި ކަމަށް ހޯމްލޭންޑް ސެކިއުރީޓީ މިނިސްޓްރީން ޖޫން 4، 2024 ގައިއިއުލާނުކުރި އެވެ. އެއީ ވަޒީފާ ދޭ 10،619 ފަރާތެއްގެ ނަންމަތީގައި ރަޖިސްޓްރީކޮށްފައިވާ 102،807 ބިދޭސީންނަށް ދައްކަންޖެހޭ ފައިސާ އެވެ. އެ ފައިސާ ޖޫން 18، 2024 ކުރީން ދައްކައި ހަލާސްކުރަން އިލްތިމާސްކުރި އެވެ. އަދި ފީ ނުދައްކާ ފަރާތްތަކުގެ ނަންތައް އާންމުކޮށް، އެކްސްޕެޓް ސިސްޓަމްއިން ސަސްޕެންޑްކޮށް، އާ ހުއްދަތައް ދޫކުރުން މެދުކަނޑާލާނެ ކަމުގެ އިންޒާރު ދިނެވެ.

ބިދޭސީންގެ ފީ ނުދައްކާ ފަރާތްތަކުގެ ތެރެއިން ހޯމްލޭންޑް ސެކިއުރިޓީން ބުދަ ދުވަހުގެ ރޭ އިއުލާނު ކުރީ 1026 ފަރާތެކެވެ. މިންގަނޑެއްގެ ގޮތުގައި ކަނޑައެޅީ 100،000ރ. އަށް ވުރެ މަތިން ނުދައްކާ ހުރި ފަރާތްތަކެވެ. މިކަމާ ގުޅޭ ގޮތުން ގެޒެޓުގައި އިއުލާނު ކުރުން ފިޔަވައި އެހެން ގޮތަކުން ކުންފުނިތަކުގެ ސަމާލުކަމަށް، އަދި ދައްކަންޖެހޭ ފައިސާއަކީ ކިހާވަރެއްކަން، އަދި އެ ފައިސާ ވަކި މުއްދަތެއްގެ ތެރޭގައި ދެއްކުމަށް އަންގާފައި ނެތް ކަމަށް ވިޔަފާރިތަކުން ބުނެ އެވެ.

އެ ލިސްޓުގައި ސަރުކާރުގެ ވެރިންނާއި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންގެ ކުންފުނިތަކާއި، ރާއްޖޭގައި އެންމެ ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި ވިޔަފާރިކުރާ ކުންފުނިތައް ހިމެނެ އެވެ. ގަވާއިދާ ހިލާފަށް ބިދޭސީން ގެންގުޅުމުގެ ތުހުމަތު ކުރިން ކުރެވިފައިވާ ކުންފުނިތައް ވެސް ލިސްޓުގައި ހިމެނޭއިރު، ވިޔަފާރިއާ ގުޅޭ ގޯސް ލައްގަނޑެއް ޖެހިފައި ނެތް ކުންފުނިތައް ވެސް ހިމެނެ އެވެ.

ހޯމްލޭންޑް ސެކިއުރިޓީން އެ ލިސްޓު އާންމުކުރުމާއެކު ވިޔަފާރިވެރިންގެ ޝަކުވާ ބަންޑުން ކޮށްލި އެވެ. ބައެއް ކުންފުނިތަކުން ފާޅުގައި ބަޔާން ނެރުނުއިރު، ބައެއް ކުންފުނިތަކުގެ ހިތްހަމަ ނުޖެހުން އޮއްސައިލީ ކޮން ބައެއްކަން ނޭނގޭ ގޮތަށެވެ.

ލިސްޓާ ގުޅޭ ގޮތުން ހިތްހަމަ ނުޖެހިގެން ދެ ކުންފުންޏެއްގެ ބަޔާން މީޑިއާއާ ހިއްސާކުރި އެވެ. އެއީ ރައީސް ޑރ. މުހައްމަދު މުއިއްޒުގެ އެޑްވައިޒަރަކަށް ހުންނެވި، މަޝްރޫހު ވިޔަފާރިވެރިޔާ މުހައްމަދު އަލީ ޖަނާހުގެ ހޮޓެލްސް އެންޑް ރިސޯޓް ކޮންސްޓްރަކްޝަން ޕްރައިވެޓް ލިމިޓެޑް (އެޗްއާރުސީ) އާއި ސަރުކާރު ހިންގާ ޕީއެންސީއަށް ނިސްބަތްވާ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އޭދަފުށީ ދާއިރާގެ މެންބަރު އަހުމަދު ސަލީމުގެ، ރެޑްވޭވް ކުންފުންޏެވެ.

ރެޑްވޭވްއިން ނެރުނު ބަޔާނެއްގައި ބުނީ އެ ކުންފުނީގެ ބިދޭސީ މުވައްޒަފުންގެ ވޯކް ޕާމިޓް ފީގެ ގޮތުގައި 2,800ރ. އަދި ކޯޓާ ފީގެ ގޮތުގައި 167,028ރ. ނުދައްކާ ކަމަށް ގެޒެޓުކުރި އިއުލާނުގައި އޮތުމުން، ލިޔެކިޔުންތަކާއި އެކްސްޕެޓް ސިސްޓަމްއިން ޖެނެރޭޓްކުރާ ސްޓޭޓްމަންޓުތައް ބެލިއިރު، ދައްކަންޖެހޭ އެއްވެސް ފައިސާއެއް ނުދައްކާ އޮތްކަން ފާހަގަކޮށްފައި ނެތް ކަމަށެވެ. އެ ތަފްސީލް ހޯދަން މަސައްކަތް ކުރި ކަމަށާއި ނަމަވެސް، އެއްވެސް މައުލޫމާތެއް މިނިސްޓްރީން ނުލިބުނު ކަމަށް ވެސް ބަޔާނުގައިވެ އެވެ.

އެކްސްޕެޓް ޕޯޓަލްއިން ޖެނެރޭޓްކޮށް ނަގާ ސްޓޭޓްމަންޓްއިން އެއްވެސް ފައިސާއެއް ދައްކަންޖެހޭ ކަމަށް ފެންނަން ނެތް ނަމަވެސް، މެނުއަލްކޮށް ބަލަމުން ދާއިރު ބައެއް ޕޭމަންޓްތައް ޕެންޑިން ކަމަށް ފެންނަން ހުރި ކަމަށް، އެ ކުންފުނީގެ ބިދޭސީ މުވައްޒަފުންގެ މަސައްކަތް ހަވާލުކޮށްފައިވާ ސީވޯލްޑް މޯލްޑިވްސްއިން މައުލޫމާތު ދިނުމާއެކު، އެ ހުރިހާ ރެޑްވޭވުން އިއްޔެ ވަނީ ދައްކައިފަ އެވެ.

އެކްސްޕެކްޓް ސިސްޓަމްގައި މައްސަލަތައް ހުރިއިރު، ދައްކަންޖެހޭ ފައިސާއެއް އޮތްކަން ވެސް އަންގާ ނުލައި، ކުންފުނި ބަދުނާމުވާ ގޮތަށް އަމަލުކުރުމަކީ ކުރަންޖެހޭ ކަމެއް ކަމަށް ރެޑްވޭވްއިން ނުދެކެ އެވެ.

"ނޯޓިސް ދިނުމެއް ނެތި އެއްވެސް އެންގުމަކާ ނުލައި ދާހިލީ ވުޒާރާގެ ފަރާތުން މިފަދަ ޒިންމާދާރުކަން ކުޑަ ގޮތަކަށް އަމަލުކޮށްފައިވާތީ އެކަމާ މިކުންފުނީގެ ފަރާތުން ވަރަށް ހިތާމަކުރަމެވެ.،" ބަޔާނުގައިވެ އެވެ.

އިތުރު ހިތްހަމަ ނުޖެހުމެއް ވެސް ރެޑްވޭވުން ތިލަކުރި އެވެ. އެއީ އެ ކުންފުނީގެ ބިދޭސީ މުވައްޒަފުން ފީތަކުގެ ގޮތުގައި 195،028 ދައްކަންޖެހޭ ކަމަށް ބުނެ އިއުލާނު ކުރިއިރު، ޑިޕޮސިޓްގެ ގޮތުގައި ދައްކާފައިވާ ފައިސާއިން އަނބުރާ ލިބެންޖެހޭ 198,000ރ. ސަރުކާރުން ނުދައްކާ ހުރެ އެ ކުންފުނި ފަލީހަތް ކުރުމެވެ.

ބިދޭސީ މަސައްކަތްތެރިންގެ ކޯޓާ ފީ އާއި ވާކް ޕާމިޓް ފީގެ ގޮތުގައި ދައުލަތަށް ފައިސާ ނުދައްކާ ހުރި ކުންފުނިތަކުގެ ލިސްޓުގައި ހޮޓެލްސް އެންޑް ރިސޯޓް ކޮންސްޓްރަކްޝަން ޕްރައިވެޓް ލިމިޓެޑް (އެޗްއާރުސީ) ހިމަނައި އާންމުކުރިއިރު އެ ފީ ދައްކަން އޮތީ ޕްލޭނެއް އެކުލަވާލެވި އެެއަށް އައީ އަމަލުކުރަމުން ކަމަށާއި ލިސްޓު އާންމުކުރީ އެންގުމަކާ ނުލައި ކަމަށް އެ ކުންފުނިން ވަނީ ބުނެފަ އެވެ.

ރާއްޖޭގެ ނަން މަޝްހޫރު ގިނަ ރިސޯޓުތަކެއް އިމާރާތް ކުރުމުގެ މަސައްކަތް ކޮށްފައިވާ އަދި މިހާރުވެސް ކުރަމުންދާ މި ކުންފުނިން ދައުލަތަށް ދައްކަން ޖެހޭ ފައިސާގެ އަދަދު 12.5 މިލިއަން އަށް އަރަ އެވެ. އެއީ ވޯކް ޕާމިޓް ފީގެ ގޮތުގައި ދައްކަން ޖެހޭ 11 މިލިއަނާއި ކޯޓާ ފީގެ ގޮތުގައި ދައްކަން ޖެހޭ 1.4 މިލިއަން ރުފިޔާ އެވެ.

ލިސްޓު ނެރުމާ އެކު އެއް ޕޭމަންޓެއްގެ ގޮތުގައި ފައިސާ ދެއްކުމަށް މިނިސްޓްރީގައި އެދުނު ނަމަވެސް އެކަން އެގޮތަށް ކުރެވެން ނެތް ކަން މިނިސްޓްރީން އަންގާފައިވާ ކަމަށް ވެސް އެޗްއާރުސީން ބުނެފައިވެ އެވެ.

ރާއްޖޭގެ އެންމެ މަތީ ފަންތީގެ ކުންފުންޏެއްގެ ކަންބޮޑުވުމަކަށް ވެސްވީ ދުރާލާ އެންގުމެއް ނެތި، އަދި ދައްކަން އޮތީ ކިހާ ފައިސާއެއްކަން ބުނުމެއް ނެތި، އަދި ނުދައްކާ އޮތީ ކިހިނެއް ވެފައި ހުރި ފައިސާއެއް ކަމެއް ބެލުމެއް ނެތި ލިސްޓުގައި ނަން ހިމެނުމެވެ.

އެ ކުންފުނިން ދައްކަން ޖެހޭ ކަމަށް ބުނެފައިވަނީ ލައްކައެއްހާ ރުފިޔާ އެވެ. އެއީ ފިލައިގެން ގޮސް އުޅޭ ބިދޭސީންގެ ވޯކް ޕާމިޓު ފީ އާއި ކޯޓާ ފީ އެވެ. އެ ބިދޭސީން ފިލައިގެން ދިޔުމުން ސަރުކާރަށް ރިޕޯޓުކޮށްފައި އޮތުމުން އެއީ ދައްކަންޖެހޭ ފައިސާ ކަމަށް އެ ކުންފުނިން ގަބޫލެއް ނުކުރެ އެވެ.

"އެހެން ބިދޭސީންގެ ފީތައް ދައްކަމުންދާކަން ސިސްޓަމުން މިނިސްޓަރަށް ވެސް ފެންނާނެ. އެހެންވީމަ ކީއްވެތޯ ސުވާލެއް ނުކުރެވެންވީ އެއްލައްކަ ރުފިޔާއެއް ނުދައްކާ އޮތީ ކީއްވެގެންތޯ. ސަބަބެއް އޮތީމަ ދެއްތޯ ނުދައްކާނީ. އަޅުގަނޑުމެން ފަލީހަތް އެ ކޮށްލީ ޒިންމާދާރު ކަމެއް ނެތި،" އެ ކުންފުނީގެ ޗެއާމަން އަދަދު ނޫހަށް ވިދާޅުވި އެވެ.

ކޮންސްޓަރަކްޝަން މަސައްކަތް ކުރަމުންދާ ކުޑަ ކުންފުންޏެއްގެ ޝަކުވާ މާ ބޮޑެވެ. އެ ކުންފުނިން ސަރުކާރަށް 108،000ރ ދައްކަން ޖެހޭ ކަމަށް އިއުލާނުކުރިއިރު، ބިދޭސީ މުވައްޒަފުން ގޮވައިގެން ކުރި މަސައްކަތަށް ސަރުކާރުން އެ ކުންފުންޏަށް ދައްކަންޖެހޭ އަށް މިލިއަން ރުފިޔާ ފިނޭންސް މިނިސްޓްރީގައި ހިފަހައްޓާފައިވާތާ އެތައް މަހެއް ވެއްޖެ އެވެ.

"ކަމެއް ކުރަންވާނީ ވަރަށް ރަނގަޅަށް ވަށައިޖެހޭ ގޮތަށް. ދައްކަންޖެހޭ ފައިސާއެއް ކަމަށް އެއީ. ނަމަވެސް ފައިސާ ދެއްކޭނީ ވެސް ސަރުކާރުން ލިބެންޖެހޭ ފައިސާ ވެސް ލިބިގެން،" އެ ކުންފުނީގެ މެނޭޖިން ޑިރެކްޓަރު ވިދާޅުވި އެވެ.

މިއީ ބައެއް ޝަކުވާތަކެވެ. ނަމަވެސް ލިސްޓު ނެރުމުގައި ޒިންމާދާރު ކަމެއް ނެތް ކަމަށް އަދަދު ނޫހާ ވާހަކަ ދެއްކި ވިޔަފާރިވެރިން އެއްބަސްވެ އެވެ.